Bankowość (Bank Pekao, Alior Bank)

Sytuacja na rynku

W 2020 roku w związku z pandemią COVID-19 równowaga sektora bankowego została poddana próbie, a wyniki wielu podmiotów zostały obciążone dodatkowymi rezerwami. Mimo to bankom udało się stabilnie przejść przez tą fazę kryzysu. Rok 2020 polskie banki rozpoczynały m.in. działaniami dostosowawczymi do wyroków TSUE w sprawie kredytów hipotecznych w walutach obcych oraz tzw. „małego TSUE” dot. kredytów konsumpcyjnych. Dość szybko przyszły wyzwania związane z COVID-19. Szerząca się na całym świecie pandemia doprowadziła globalną gospodarkę do kryzysu o niespotykanej skali w powojennej historii. Polska weszła w recesję już w drugim kwartale i do końca roku nie udało się odrobić strat. Pogorszenie aktywności gospodarczej miało bezpośredni wpływ na wyniki sektora bankowego. Dodatkowo sektor musiał zmagać się z rekordowo niskimi stopami procentowymi. To jeden z instrumentów, który RPP wprowadziła w życie w celu wsparcia koniunktury w okresie spowolnienia.

Na koniec grudnia 2020 roku w Polsce działalność prowadziło 30 banków komercyjnych, 530 banków spółdzielczych oraz 36 oddziałów instytucji kredytowych. Sieć bankowa obejmowała 5 551 oddziałów, 2 911 filii, ekspozytur i innych placówek obsługi klienta oraz 3 106 przedstawicielstw (w tym placówek partnerskich). Tym samym sieć bankowa liczyła łącznie 11 568 placówek, tj. o 1 213 placówek mniej w porównaniu do końca roku ubiegłego.

Liczba zatrudnionych na koniec grudnia 2020 roku spadła do 149,0 tys. osób i była niższa o 7,9 tys. osób (5,0%), wobec stanu na koniec 2019 roku.

W 2020 roku sektor bankowy wypracował zysk netto na poziomie 7,8 mld zł wobec 13,8 mld zł w 2019 roku, co oznaczało spadek o 6,0 mld zł (tj. o 43,8% r/r). Największy negatywny wpływ na wynik netto w 2020 roku miała zmiana przychodów odsetkowych (-9,4 mld zł r/r). Dodatkowo, istotnie gorszy był wynik z tytułu rezerw i odpisów, (o 4,1 mld zł niższy r/r) a przychody z dywidend spadły o 1,2 mld zł r/r. Pozytywnie oddziaływał głównie spadek kosztów odsetek (o 7,3 mld zł r/r) oraz wynik z prowizji (+1,5 mld zł r/r).

Recesja gospodarcza jaka zawitała w kraju już w drugim kwartale stanowiła istotną presję na marże w sektorze. Kwiecień oraz maj przyniosły zauważalne pogorszenie marży odsetkowej, która, pomimo utrzymania w ryzach kosztów finansowania, spadła aż do 2,24% na koniec 2020 roku wobec 2,63% w grudniu 2019 roku.

Zwrot z kapitału własnego w 2020 roku obniżał się sukcesywnie począwszy od marca, a w kolejnych miesiącach spadek wskaźnika postępował. W 2020 roku ROE sektora bankowego wynosiło 3,38%, co jest najniższym poziomem co najmniej od 2012 roku. W stosunku do 2019 roku ROE obniżyło się o 3,35 p.p.

Wartość aktywów sektora bankowego po grudniu 2020 roku kształtowała się na poziomie 2 356 mld zł i była wyższa o 17,8% w porównaniu do grudnia 2019 roku. Wzrost aktywów sektora bankowego napędzany był głównie przez wzrost wartości instrumentów dłużnych.

Kredyty i zaliczki w grudniu 2020 roku wyniosły 1 295 mld zł, co oznacza spadek o 0,2% r/r i wskazuje na kontynuację spowolnienia akcji kredytowej wraz z nastaniem kryzysu. Pomimo niższego poziomu stóp procentowych w okresie kryzysowym, wyraźnemu przyspieszeniu uległa dynamika depozytów, rosnących na koniec 2020 roku do 1 688 mld zł, tj. o 14,2 r/r.

W strukturze depozytów zaznaczył się nieznaczny spadek udziału sektora niefinansowego z 85,6% w grudniu 2019 roku do 80,4% na koniec 2020 roku. W tym obszarze największy wzrost dotyczył depozytów przedsiębiorstw wynikający z kryzysowych tendencji do zwiększania poduszki płynnościowej przez firmy oraz z gromadzenia środków z Tarczy Antykryzysowej. Depozyty gospodarstw domowych również przyspieszyły, ale w mniejszym stopniu niż przedsiębiorstw.

Wielkość funduszy własnych sektora bankowego dla współczynników kapitałowych wyliczona zgodnie z regulacjami zawartymi w Rozporządzeniu CRR1¹ , wyniosła na koniec września 2020 roku 227,5 mld zł i w porównaniu do końca września 2019 roku wzrosła o 8,1%.

Łączny współczynnik kapitałowy sektora bankowego ukształtował się na koniec września 2020 roku na poziomie 20,4% (wzrost o 150 p.b. w stosunku do września 2019 roku). Współczynnik kapitału podstawowego Tier I na koniec września 2020 wyniósł 18,4% (wzrost w porównaniu wrześniem 2019 roku o 143 p.b.).

¹ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012

Działalność Grupy Kapitałowej Pekao

Bank Pekao jest uniwersalnym bankiem komercyjnym, oferującym pełny zakres usług bankowych świadczonych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych, prowadzącym działalność głównie w Polsce. Grupa Kapitałowa Banku Pekao obejmuje instytucje finansowe działające na rynkach: bankowym, zarządzania aktywami, usług maklerskich, doradztwa transakcyjnego, leasingu i faktoringu. Od 2017 roku Bank Pekao jest częścią Grupy PZU.

Bank oferuje konkurencyjne na rynku polskim produkty i usługi, wysoki poziom obsługi klientów oraz rozwiniętą sieć dystrybucji. Szeroka oferta produktowa, nowatorskie rozwiązania i indywidualne podejście zapewniają klientom kompleksową obsługę finansową. Z kolei zintegrowany model obsługi stanowi gwarancję najwyższej jakości usług i produktów oraz ich dopasowania do zmieniających się potrzeb. Bank systematycznie umacniania pozycję rynkową w strategicznych obszarach działalności.

Na koniec III kwartału 2020 roku Bank Pekao plasował się na drugim miejscu wśród banków w Polsce (wg wielkości aktywów).

Nowe produkty i usługi

W 2020 roku Bank Pekao podjął szeroko zakrojone działania wspierające pracowników, klientów i partnerów biznesowych, dostosowując działalność do wyzwań i ograniczeń związanych z pandemią COVID-19. Wdrażane rozwiązania miały na celu zachowanie ciągłości działania. Kluczowe było ograniczenie ryzyka zarażenia koronawirusem przez pracowników oraz zapewnienie klientom bezpiecznego korzystania z usług bankowych.

Bank Pekao promował „7 złotych zasad bezpiecznego bankowania” zachęcając klientów do:

• korzystania z bankowości internetowej Pekao24 i aplikacji mobilnej PeoPay;
• korzystania z kontaktu zdalnego za pomocą czatu, wideo lub telefonu;
• ograniczenia wizyt w placówkach banku;
• stosowania zasad bezpieczeństwa podczas wizyty w oddziale.

W trosce o bezpieczeństwo klientów, Bank Pekao jako jeden z pierwszych banków zwiększył wysokość limitu dla transakcji zbliżeniowych do kwoty 100 zł, bez potrzeby autoryzacji, wszystkim klientom korzystającym z kart płatniczych i kredytowych.

Bank Pekao wspierał klientów w utrzymaniu płynności finansowej w czasie pandemii COVID-19. Klientom bankowości detalicznej umożliwiono zawieszenie płatności rat kredytów konsumenckich i hipotecznych na czas przejściowych problemów związanych z zarządzaniem domowym budżetem w czasie pandemii. „Wakacje kredytowe” objęły 6% portfela kredytów detalicznych i 4% portfela kredytów mikroprzedsiębiorstw i MŚP. Bank udostępnił w serwisie Pekao24, możliwość przeprowadzenia w pełni zdalnego procesu wnioskowania.

Ponadto w celu ograniczenia negatywnych skutków pandemii COVID-19 dla funkcjonowania przedsiębiorstw, Bank Pekao podpisał umowę portfelową z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) dotyczącą linii gwarancyjnej „de minimis”. Dzięki temu możliwe było wprowadzenie do oferty dla firm z sektora mikroprzedsiębiorstw oraz klientów MŚP możliwości zabezpieczania kredytów gwarancją na specjalnych warunkach, a także umowy gwarancji portfelowych z BGK w ramach Funduszu Gwarancji Płynnościowych. Dodatkowo podpisał umowę z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym dotyczącą bezpłatnych gwarancji na kredyty dla mikrofirm.

W 2020 roku Bank Pekao otworzył 409 tys. nowych rachunków. Pozytywny wpływ na poziom sprzedaży kont miały wprowadzone innowacyjne rozwiązania dla klientów, w tym przede wszystkim otwieranie kont na selfie w oparciu o biometrię oraz wdrożenie pakietu PeoPay KIDS. W 2020 roku 26% rachunków dla klientów indywidualnych zostało zainicjowanych online co oznacza czterokrotny wzrost w porównaniu do 2019 roku. W najlepszych miesiącach w ten sposób założone zostało nawet co trzecie konto.

W czerwcu 2020 roku bank udostępnił aplikację PeoPay KIDS dedykowaną dzieciom w wieku 6-13 lat. Dzięki aplikacji dzieci w łatwy i przystępny sposób mogą nauczyć się oszczędzania i zarządzania własnymi środkami. Dziecko może również otrzymać własną kartę płatniczą PeoPay KIDS, dzięki której może płacić w sklepach oraz wypłacać gotówkę. PeoPay KIDS powiązany jest z panelem rodzica w aplikacji PeoPay i bankowości internetowej Pekao24. Wszystkie transakcje dziecka wymagają autoryzacji ze strony rodzica. Dzięki intensywnej kampanii reklamowej Bank Pekao pozyskał ponad 37 tys. pakietów PeoPay KIDs. Dzięki temu dynamika wzrostu liczby kont dla dzieci do 12 roku życia osiągnęła 31% r/r.

W I półroczu 2020 roku Bank Pekao wdrożył rozwiązanie typu Smart City - nowoczesną zbliżeniową technologię akceptacji kart płatniczych w komunikacji miejskiej w Białymstoku. Dzięki temu rozwiązaniu możliwy jest bezgotówkowy zakup biletów, a karta płatnicza uprawnia do przejazdu miejskim autobusem. Na początku października w Białostockiej Komunikacji Miejskiej rozpoczął się nowy etap rozwoju Smart City. Wprowadzony został alternatywny sposób naliczania opłaty za wielokrotne przejazdy w ciągu doby, tzw. Smart Taryfa BKM. Taryfa daje wymierne oszczędności pasażerom kilkukrotnie podróżującym autobusem w danym dniu. Bank planuje uruchomienie tego rozwiązania w kolejnych miastach.

We wrześniu 2020 roku klienci banku posiadający karty Visa Debit Gold i debetową Visa Business uzyskali możliwość podłączenia ich do Apple Pay. Usługa pozwala na szybkie płatności zbliżeniowe za pomocą urządzeń Apple takich jak iPhone, Apple Watch czy iPad. Aby korzystać z wygodnych płatności wystarczy aktywować Apple Pay w aplikacji PeoPay lub dodać kartę bezpośrednio w Apple Wallet.

Od grudnia 2020 roku klienci banku mogą korzystać z płatności Google Pay. Usługa dostępna jest dla posiadaczy kart Mastercard i VISA.

Ponadto w 2020 roku Bank Pekao przyjmował wnioski w ramach rządowego programu Dobry Start o dofinansowanie szkolnej wyprawki 300+ zajmując czołową pozycję wśród banków z największą liczbą wniosków przyjętych online. Wspólnie z PZU przygotowana została również oferta zakupu szkolnych ubezpieczeń NNW ze zniżką 10%.

Bank udzielał preferencyjnych kredytów i pożyczek na inwestycje związane z ochroną środowiska, ograniczał ilość zużywanego papieru poprzez zachęcanie klientów do rezygnacji z wyciągów papierowych, a do produkcji materiałów reklamowych wykorzystywał papier pochodzący z recyklingu.

Pekao TFI

Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (Pekao TFI) jest częścią Grupy kapitałowej Pekao. To najstarsze towarzystwo funduszy inwestycyjnych w Polsce. Pekao TFI dostarcza klientom nowoczesne produkty finansowe i udostępnia możliwości inwestowania na największych światowych rynkach kapitałowych. Od wielu lat tworzy programy oszczędnościowe, w tym także programy oferujące możliwość dodatkowego oszczędzania na emeryturę w trzecim filarze emerytalnym. W ofercie Pekao TFI dostępna jest również usługa zarządzania portfelami oraz Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Towarzystwo znajduje się w ewidencji PPK, a jego oferta dostępna jest również przez portal mojeppk.pl.

Na 31 grudnia 2020 roku wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych Pekao TFI (wraz z PPK) wyniosła 19,3 mld zł i była niższa o 2,2 mld zł tj. o 10,4% w porównaniu do końca grudnia 2019 roku. Na spadek wartości aktywów negatywny wpływ miała sytuacja pandemiczna, a środki z umorzeń funduszy w dużej mierze gromadzone były na rachunkach bankowych. 

Działalność Grupy Kapitałowej Alior Bank 

Na czele Grupy Kapitałowej Alior Banku stoi Alior Bank. Alior Bank jest uniwersalnym bankiem depozytowo-kredytowym, obsługującym osoby fizyczne, prawne i inne podmioty będące osobami krajowymi i zagranicznymi. Podstawowa działalność banku obejmuje prowadzenie rachunków bankowych, udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych, emitowanie bankowych papierów wartościowych oraz prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych. Bank prowadzi także działalność maklerską, doradztwo i pośrednictwo finansowe, aranżację emisji obligacji korporacyjnych oraz świadczy inne usługi finansowe.

Alior Bank świadczy usługi przede wszystkim klientom z Polski. W 2017 roku rozpoczął działalność zagraniczny oddział Alior Banku w Rumunii oferujący produkty i usługi bankowości detalicznej. Jednak udział klientów zagranicznych w całkowitej liczbie klientów banku jest znikomy.

W 2020 roku Alior Bank ogłosił nową strategię na lata 2020- 2022 „Więcej niż bank”. Rok 2020 to także okres wyzwań realizowanych w trudnych warunkach pandemii COVID-19. Kluczowe było wprowadzenie rozwiązań gwarantujących bezpieczeństwo pracowników i klientów oraz zachowanie ciągłości biznesowej.

Alior Bank plasował się na ósmym miejscu wśród banków w Polsce (wg wielkości aktywów) na koniec III kwartału 2020 roku.

Nowe produkty i usługi

W 2020 roku Alior Bank skoncentrował się na rozwiązaniach, które umożliwiły klientom dostęp do produktów i usług online bez konieczności odwiedzania oddziałów. Wśród projektów kluczowe znaczenie miały rozwiązania umożliwiające zdalną weryfikację tożsamości. To obszar, który rozwijany był priorytetowo, aby zagwarantować klientom wygodny, szybki i bezpieczny dostęp do oferty Alior Banku w dowolnym momencie oraz miejscu, także w wyjątkowych warunkach, jakie stworzyła pandemia COVID-19.

Pierwszym dużym projektem w 2020 roku o takim charakterze była inwestycja w fintech Autenti. Platforma stworzona przez Autenti służy do autoryzacji dokumentów i zawieraniu umów przez Internet z wykorzystaniem wszystkich dostępnych e-podpisów sIDAS: standardowego, zaawansowanego i kwalifikowanego.

W pierwszym kwartale 2020 roku Alior Bank wdrożył również autorską metodę weryfikacji tożsamości klientów bez konieczności wizyty w oddziale. Dzięki metodzie FOTO ID proces weryfikacji tożsamości zajmuje nie więcej niż 5 minut. Jednocześnie, jest to rozwiązanie intuicyjne i nie wymaga wysokich kompetencji cyfrowych.

Kolejnym działaniem mającym na celu zdalną identyfikację klienta była współpraca z Polską Wytwórnią Papierów Wartościowych. Jednym z obszarów współpracy jest wykorzystanie e-dowodu, które umożliwia weryfikację tożsamości klientów bez konieczności wizyty w oddziale. Dzięki aplikacji eDo App klienci potwierdzą e-dowodem swoje dane osobowe i mogą swobodnie korzystać z produktów i usług Alior Banku.

W 2020 roku Alior Bank udostępnił klientom opcję „pożyczki na klik” w ofercie specjalnej w Alior Mobile i Alior Online. Dzięki temu osoby zainteresowane otrzymaniem dodatkowych pieniędzy mają możliwość zawnioskowania o nie w szybki i wygodny sposób bez wychodzenia z domu.

Bank rozszerzył swoją usługę rat w karcie kredytowej o możliwość skorzystania z niej w kanałach zdalnych. Dzięki temu klient może samodzielne rozłożyć zadłużenia na raty po zalogowaniu się do bankowości internetowej lub mobilnej.

Bank udostępnił mikrofirmom w pełni zdalny proces kredytowy w oparciu o metodę Foto ID oraz platformę Autenti. Dotychczasowi i nowi klienci z tego segmentu mogą otrzymać finansowanie do 200 tys. zł, bez konieczności wizyty w oddziale. To komfortowe dla przedsiębiorców rozwiązanie obejmuje kredyty obrotowe z zabezpieczeniem w formie gwarancji BGK i okresem spłaty do 3 lat.

Od drugiej połowy 2020 roku klienci biznesowi mogą także podpisywać w oddziałach Alior Banku umowy o zarządzanie Pracowniczym Planem Kapitałowym z funduszem TFI PZU- PPK inPZU SFIO.

Alior TFI

Alior TFI (dawne Money Makers) jest częścią Grupy kapitałowej Alior Bank. Spółka powstała w 2010 roku i początkowo jako dom maklerski jej działalność koncentrowała się na usługach związanych z asset management. Po przekształceniu, od lipca 2015 roku prowadzi działalność jako Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych.

Współpraca Alior Banku ze spółką zależną Alior TFI obejmuje przede wszystkim podstawowy przedmiot działalności spółki, czyli tworzenie i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi oraz ich reprezentowanie wobec osób trzecich.

Czynniki, w tym zagrożenia i ryzyka, które mogą mieć wpływ na działalność banków w 2021 roku 

Na sytuację sektora bankowego w 2021 roku wpływ będą mieć przede wszystkim:

• wpływ pandemii COVID-19 na koniunkturę gospodarczą i kształtowanie się czynników makroekonomicznych, które będą oddziaływać na popyt na produkty bankowe, zmiany kosztów ryzyka oraz jakość portfela kredytowego;
• skala popytu zgłaszanego na usługi bankowe, a także zdolność klientów banków do terminowej spłaty zobowiązań finansowych, która zależy w dużym stopniu od ich kondycji finansowej. Poza sytuacją makroekonomiczną kraju, sytuacja ekonomiczna wielu grup klientów zależy również od prowadzonej polityki gospodarczej. Zarówno spowolnienie tempa wzrostu polskiej gospodarki, jak i zmiana uregulowań prawnych funkcjonowania przedsiębiorstw mogą mieć negatywny wpływ na sytuację finansową wybranych klientów banków;
• możliwość okresowego wzrostu awersji do ryzyka w związku z niepewnością związaną z wpływem pandemii COVID-19 na poziom światowej aktywności gospodarczej, który może przełożyć się na ograniczenie aktywności inwestycyjnej klientów banków;
• utrzymujący się niski poziom stóp procentowych mający silnie niekorzystny wpływ na wyniki sektora bankowego (poprzez wpływ na wynik odsetkowy);
• polityka Rady Polityki Pieniężnej w zakresie kształtowania się poziomu stóp procentowych;
• procesy konsolidacji i restrukturyzacji sektora bankowego;
• rozwój oferty usług bankowych przez podmioty nieregulowane, w tym globalne firmy technologiczne;
• otoczenie podatkowo-regulacyjne, w tym w szczególności obowiązywanie podatku od niektórych instytucji finansowych, wysokie wymagania w zakresie kapitałów własnych, obciążenia na rzecz BFG, koszty dalszych dostosowań do licznych rozwiązań regulacyjnych (m.in. MIFID II, RODO, PSD II, MREL).

Poza wymienionymi wyżej czynnikami, jednym z ważniejszych pozostaje kwestia walutowych kredytów hipotecznych. Przy braku ostatecznego rozwiązania systemowego w tej sprawie, największe przełożenie na system bankowy będą miały rozstrzygnięcia sądowe w poszczególnych, indywidualnych przypadkach umów. Szereg wydarzeń (m.in. orzeczenie TSUE z 3 października 2019 roku) skłonił bowiem rosnącą liczbę kredytobiorców do rozstrzygnięcia sporu na drodze sądowej. Będzie to mieć silny negatywny wpływ na wyniki banków, w szczególności tych o dużym portfelu tego typu kredytów. Dotychczas głównym kanałem wpływu były rezerwy założone przez banki w związku z przewidywanym ryzykiem prawnym – miały one silny, negatywny wpływ na wyniki sektora w 2020 roku. Według większości szacunków, łączne koszty dla sektora mogą sięgnąć kilkudziesięciu miliardów złotych, ale są one trudne do oszacowania i będą rozłożone w czasie. Wiele będzie zależało m.in. od faktycznej liczby pozwów (ilu kredytobiorców zdecyduje się na drogę sądową), interpretacji krajowych sądów w poszczególnych sprawach, reakcji krajowych instytucji nadzorujących czy działań samych banków. Nie można również wykluczyć scenariusza, w którym kwestia kredytów frankowych znajdzie jednak ostateczne rozwiązanie na drodze ustawowej.