Otoczenie zewnętrzne w krajach bałtyckich i na Ukrainie

Litwa

W IV kwartale 2020 roku odnotowano spadek odsezonowanego PKB o 1,3% r/r. O ile spożycie publiczne cechowała pozytywna dynamika wzrostu, o tyle pozostałe komponenty PKB odnotowały spadek. Jak się oczekuje, pandemia COVID-19 będzie miała nadal niekorzystny wpływ na gospodarkę, aczkolwiek aktywność gospodarcza powinna się zwiększyć na początku II kwartału 2021 roku.

Stopa bezrobocia wyniosła w grudniu 2020 roku 10,1%, a więc o 3,7 p.p . więcej niż przed rokiem. Pandemia COVID-19 znacząco pogorszyła sytuację na rynku pracy. Najbardziej ucierpieli pracownicy sektora usług i pracownicy o niskich kwalifikacjach, w nieco mniejszym stopniu bezrobocie dotknęło handel, budownictwo, transport i działalność produkcyjną. Jednocześnie obserwuje się wysoką podaż miejsc pracy, co w warunkach rosnącego bezrobocia świadczy o zmianach strukturalnych na rynku zatrudnienia. Z jednej strony znacznie wzrosła liczba osób poszukujących pracy, z drugiej – biznes nie radzi sobie z obsadzeniem istniejących wakatów. Bezrobocie strukturalne może zatem stosunkowo szybko przekształcić się w bezrobocie długoterminowe, co zagraża zarówno rynkowi pracy, jak i perspektywom potencjału gospodarczego.

W 2020 roku inflacja kształtowała się na niskich poziomach, jej roczny wskaźnik wyniósł 0,2 %. Na początku kryzysu wywołanego pandemią COVID-19 znacznie się obniżyła w wyniku globalnego spadku popytu na dobra energetyczne i ich cen, a wraz z drugą falą pandemii pozostała osłabiona z uwagi na widoczny już wpływ kryzysu na ceny usług.

Łotwa

PKB Łotwy spadł w IV kwartale 2020 roku o 1,7% (dane roczne, odsezonowane), tj. mniej niż w II, gdy spadek wyniósł 8,9% i III kwartale, kiedy sięgnął 2,6%. Dane te sugerują, że gospodarka ożywiła się szybciej – sektory produkcyjne nie wykazały spadku produkcji, a sektory usługowe dość szybko wznowiły działalność gospodarczą. O spowolnieniu gospodarczym w 2020 roku zadecydował spadek konsumpcji prywatnej spowodowany obostrzeniami wprowadzonymi na skutek pandemii COVID-19, co znacznie ograniczyło aktywność gospodarczą. Jednocześnie zapobiegał temu wzrost wydatków na spożycie publiczne. Od strony sektorowej na pogorszenie koniunktury w największym stopniu wpłynął spadek w sektorze transportu, a także w działalności związanej z zakwaterowaniem i gastronomią oraz w obszarze kultury, rozrywki i rekreacji. Wzrost przejawił się jedynie w budownictwie, rolnictwie oraz w administracji publicznej i obronności.

Z danych łotewskiego urzędu statystycznego wynika, że w grudniu 2020 roku rzeczywista stopa bezrobocia wyniosła 8,3%, czyli o 1,7 p.p. więcej niż w grudniu 2019 roku. Liczba bezrobotnych wzrosła r/r o 16,8 tys. i wyniosła na koniec 2020 roku 80,5 tys.

Roczna stopa inflacji wyniosła w grudniu 2020 roku -0,5%, ceny towarów spadły o 1,4%, podczas gdy ceny usług wzrosły o 1,6%. W porównaniu z grudniem 2019 roku na średni poziom cen konsumpcyjnych wpłynął głównie spadek cen towarów i usług związanych z transportem, utrzymaniem mieszkań, odzieżą i obuwiem. Z drugiej strony zarejestrowano wzrost cen żywności, wyrobów tytoniowych oraz napojów bezalkoholowych i alkoholowych, a także usług związanych z rekreacją, kulturą i gastronomią oraz w obszarze opieki zdrowotnej.

Estonia

W III kwartale 2020 roku, gdy złagodzono ograniczenia nałożone wiosną z powodu pandemii COVID-19, roczne tempo wzrostu PKB Estonii ukształtowało się na poziomie -1,9%. Po pierwszej fali koronawirusa aktywność gospodarcza odżywała dość szybko, ale nierównomiernie. Zmniejszenie ograniczeń przyczyniło się do szybkiego ożywienia konsumpcji prywatnej, jednak eksport był wciąż uzależniony od obostrzeń w innych krajach. Negatywny wpływ na koniunkturę odczuł najbardziej dotknięty kryzysem sektor turystyczny.

Stopa bezrobocia wyniosła na koniec 2020 roku 7,4% rejestrując wzrost o 3,3 p.p. w stosunku do grudnia 2019 roku. Ożywienie gospodarcze, przy jednoczesnym niedoborze siły roboczej, sprzyjało wzrostowi średnich płac, który wyniósł w III kwartale 3,2%.

Wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI) wyniósł w skali roku -0,4%. Ceny silnie zareagowały na wybuch wiosną pandemii i wynikający z niej raptowny spadek cen ropy. Do listopada spadały ceny energii (głównie paliw), gwałtownie rosnąc dopiero pod koniec roku. Od początku pandemii wzrastały ceny żywności, co wynikało także ze stosunkowo szybkiego wzrostu cen na rynkach zewnętrznych. W IV kwartale wskaźnik cen konsumpcyjnych ustabilizował się na poziomie -0,8%.

Ukraina 

Po latach napięć politycznych i gospodarczych gospodarka ukraińska przezwyciężyła przejawy kryzysu i przed wybuchem pandemii COVID-19 przeszła do fazy ożywienia, choć ze skromnym tempem wzrostu. W 2020 roku w wyniku pandemii odnotowała jednak spadek – w trzecim kwartale roczne tempo wzrostu PKB utrzymało się na poziomie -3,5%. Roczny wskaźnik inflacji wyniósł w grudniu 5%, osiągając tym samym środek przedziału docelowego 5,0% ±1 p.p. określonego na 2020 rok. Stopa bezrobocia wzrosła we wrześniu 2020 roku do 9,3%¹ z 8,2% w grudniu 2019 roku.

Po 11 miesiącach 2020 roku odnotowano ujemne saldo w handlu zagranicznym towarów i usług (-1,3 mld dolarów). Konflikt we wschodniej części Ukrainy nadal szkodzi gospodarce. Utrata kontroli nad zasobami w tej części kraju znacznie ograniczyła możliwości eksportowe Ukrainy – ze względu na zakłócenia związane z produkcją górniczą i z wytwarzaniem energii elektrycznej.

¹ wg definicji Międzynarodowej Organizacji Pracy - ILO