Sytuacja na rynkach finansowych

Pandemia COVID-19 była kluczowym czynnikiem determinującym sytuację na rynkach finansowych w 2020 roku. Jej wybuch i związane z tym ograniczenia aktywności gospodarczej oraz perspektywa mocnego spadku PKB, który groził długotrwałym ograniczeniem potencjału wzrostu gospodarczego, przyczyniły się w początkowym okresie do silnego spadku cen ryzykownych aktywów, spadku rentowności obligacji i wzrostu cen złota. Z czasem jednak zdecydowana reakcja banków centralnych – polegająca na cięciu stóp procentowych, prowadzonym na szeroką skalę skupie aktywów i wspieraniu płynności w bankach, by stymulować przepływ kredytu do gospodarki – przyczyniła się do uspokojenia sytuacji na rynkach. Pomogły także wprowadzone stosunkowo szybko i na dużą skalę rządowe programy wsparcia dla firm i pracowników dotkniętych skutkami pandemii. Pod koniec roku bliska perspektywa rejestracji szczepionek przeciw COVID-19 dodatkowo poprawiła nastroje inwestorów. W 2020 roku utrzymywała się wyraźnie podwyższona zmienność na rynkach finansowych.

Rynek obligacji

Rentowność polskich 10-letnich obligacji skarbowych wyniosła na koniec 2020 roku 1,25% wobec 2,06% na koniec 2019 roku (dane za Refinitiv Datastream). Oznaczało to zmniejszenie spreadu w stosunku do analogicznych niemieckich obligacji skarbowych z 225 p.b. do 182 p.b. Rentowność 10-letnich „bundów” zmniejszyła się bowiem w tym okresie z -0,19% do -0,575%. Spadek rentowności obligacji w Polsce zaczął się już w lutym 2020 roku, a w kwietniu i maju pogłębił w wyniku silnego poluzowania polityki pieniężnej, w warunkach mocnego spadku PKB. Po majowej obniżce stóp NBP rentowności 10-letnich obligacji skarbowych jedynie sporadycznie wybijały się powyżej poziomu 1,40%. Banki centralne, skupując obligacje, mogły przeciwdziałać zbyt wczesnej normalizacji „dłuższych” rynkowych stóp procentowych, by nie utrudniać funkcjonowania gospodarki w okresie pandemii. Jednocześnie rentowności rocznych i dwuletnich obligacji skarbowych w Polsce w drugiej połowie 2020 roku (a zwłaszcza w IV kwartale) były okresowo nawet bliskie zera.

Rynek akcji

Chociaż pandemia COVID-19 szczególnie silnie wpływała na rynek akcji, to indeks WIG stracił między końcem 2019 a końcem 2020 roku zaledwie 1,4%, a indeks WIG20 7,7% (dane za GPW). Wzrosły indeksy średnich spółek (nieznacznie mWIG40) i małych spółek (sWIG80). Jednak w ciągu roku ceny akcji silnie się wahały, reagując tak na informacje o przebiegu pandemii oraz działaniach podejmowanych przez rządy i banki centralne. Po wzroście na początku roku oba główne indeksy giełdowe zaczęły z końcem lutego spadać, osiągając minimum 12 marca 2020 roku, kiedy ze względu na pandemię COVID-19 ogłoszono daleko idące obostrzenia. Od końca 2019 roku do 12 marca 2020 roku indeks WIG obniżył się o 35,7%, a indeks WIG20 o 39,3%.

Rentowność obligacji skarbowych w 2020 roku (dane za Refinitiv Datastream)

Indeksy WIG i WIG20 (dane za GPW)

Następnie pojawiła się tendencja wzrostowa. Do 17 sierpnia indeks WIG zwiększył się o 42,3%, a indeks WIG20 o 42,6%. Realizacja zysków i wejście w okres dynamicznie intensyfikującej się „drugiej fali” pandemii owocowało Kurs złotego (dane za NBP) ponownym spadkiem indeksów giełdowych – punktem zwrotnym było ogłoszenie 30 października 2020 roku kolejnej fazy obostrzeń. Między 17 sierpnia a 30 października WIG obniżył się o 16,6%, a WIG20 o 18,6%. Potem ceny akcji rosły do końca pierwszej dekady grudnia, by lekko obniżyć się w ostatnich tygodniach roku z uwagi na realizację zysków przez inwestorów. Pomiędzy 30 października a 31 grudnia 2020 roku indeks WIG wzrósł o 29,3%, a indeks WIG20 o 30,9% (dane za GPW).

Indeksy rynków zagranicznych zachowywały się w sposób zróżnicowany, odzwierciedlając przebieg pandemii COVID-19 i specyfikę sytuacji w różnych krajach. Bardzo silnie wzrosły między końcem 2019 roku a końcem 2020 roku indeksy w USA, np. S&P500 o 16,3% (dane za Refinitiv Datastream). Pomogło tu rozstrzygnięcie wyborów prezydenckich w listopadzie 2020 roku. Niemiecki indeks DAX30 urósł o 3,5%. Brytyjski FTSE 100 stracił z kolei 14,3%, do czego oprócz pandemii przyczyniła się finalizacja Brexitu. Indeks „rynków wschodzących” MSCI EM wzrósł w 2020 roku o niespełna 16% (dane za MSCI).

Rynek walutowy

W 2020 roku złoty umocnił się nieznacznie wobec dolara amerykańskiego i osłabł w stosunku do euro. Kurs euro wyrażony w złotych (EUR/PLN) wzrósł między końcem 2019 a końcem 2020 roku o 8,4% z 4,26 do 4,61 (dane za NBP). Kurs złotego w ciągu roku był bardzo zmienny. Od końca lutego 2020 roku złoty osłabł w obliczu rozwoju pandemii COVID-19 i późniejszych decyzji o wprowadzeniu obostrzeń i luzowaniu polityki pieniężnej, a kurs EUR/PLN pozostawał powyżej 4,50 zł od 19 marca do 25 maja. Rozluźnienie ograniczeń i odbicie gospodarcze owocowało następnie umocnieniem złotego. Kurs EUR/PLN okresowo się obniżał, zwłaszcza w drugiej połowie sierpnia, kiedy na krótko spadł nieznacznie poniżej granicy 4,40. Od końca września złoty ponownie osłabł, przekraczając na przełomie października i listopada nawet poziom 4,60. Wyhamowanie rozwoju pandemii skutkowało umocnieniem złotego do poziomu ok. 4,43-4,44 między 9 a 17 grudnia. W końcu 2020 roku interwencje NBP wypchnęły kurs EUR/PLN ponownie powyżej 4,50.

Do spadku w 2020 roku kursu USD/PLN o 1%, czyli z 3,80 do 3,76, przyczyniło się umocnienie euro wobec dolara amerykańskiego. Kurs EUR/USD wzrósł w ciągu 2020 roku o 9%, z 1,12 do 1,22. Złoty wyraźnie osłabił się przy tym wobec franka szwajcarskiego – kurs CHF/PLN wzrósł o 8,7% do poziomu 4,26.

Kurs złotego (dane za NBP)