Udział segmentów branżowych w tworzeniu skonsolidowanego wyniku

Na potrzeby zarządzania Grupą PZU wyodrębniono następujące segmenty branżowe:

• ubezpieczenia korporacyjne (majątkowe i pozostałe osobowe) – szeroki zakres oferowanych przez PZU i TUW PZUW ubezpieczeń majątkowych, odpowiedzialności cywilnej i komunikacyjnych, dostosowanych do potrzeb klienta i z indywidualną wyceną ryzyka;
• ubezpieczenia masowe (majątkowe i pozostałe osobowe) – ubezpieczenia majątkowe, wypadkowe, odpowiedzialności cywilnej , wypadkowych i komunikacyjne, które PZU i LINK4 oferują klientom indywidualnym oraz podmiotom z sektora małych i średnich firm;
• ubezpieczenia na życie grupowe i indywidualnie kontynuowane – ochronne, inwestycyjne (niebędące kontraktami inwestycyjnymi) i zdrowotne; PZU Życie oferuje je grupom pracowników i innym grupom formalnym, np. związkom zawodowym, a do umowy ubezpieczenia przystępują osoby pozostające w stosunku prawnym z ubezpieczającym (np. pracodawcą albo związkiem zawodowym); ubezpieczenia indywidualnie kontynuowane dotyczą osób, które w fazie grupowej nabyły prawo do indywidualnej kontynuacji ubezpieczenia;
• indywidualne ubezpieczenia na życie – ochronne, inwestycyjne (niebędące kontraktami inwestycyjnymi) i zdrowotne; PZU Życie świadczy je klientom indywidualnym, a umowa ubezpieczenia dotyczy konkretnego ubezpieczonego, który podlega indywidualnej ocenie ryzyka;
• inwestycje – segment raportujący według Polskich Standardów Rachunkowości obejmuje działalność lokacyjną w zakresie środków własnych Grupy PZU rozumianych jako nadwyżka lokat nad rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi w PZU, LINK4 i PZU Życie, powiększoną o nadwyżkę dochodów osiągniętą ponad stopę wolną od ryzyka z inwestycji odpowiadających wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w produktach ubezpieczeniowych, czyli nadwyżkę dochodów z lokat ponad dochody alokowane według cen transferowych do segmentów ubezpieczeniowych; segment obejmuje ponadto dochody z innych wolnych środków finansowych w Grupie PZU, w tym konsolidowane fundusze inwestycyjne;
• ubezpieczenia emerytalne – segment obejmuje przychody i koszty funduszy emerytalnych PZU OFE; 
• bankowy – szeroki zakres produktów bankowych oferowanych klientom korporacyjnym i indywidualnym przez Pekao i Alior Bank;
• kraje bałtyckie – ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe oraz na życie świadczone na terenie Litwy, Łotwy i Estonii;
• Ukraina – ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe oraz na życie świadczone na terenie Ukrainy;
• kontrakty inwestycyjne – składają się na nie produkty PZU Życie nietransferujące istotnego ryzyka ubezpieczeniowego i niespełniające definicji kontraktu ubezpieczeniowego; są to niektóre produkty z gwarantowaną stopą zwrotu i w formie ubezpieczeniowego produktu kapitałowego unit-linked;
• pozostałe – jednostki objęte konsolidacją i niezakwalifikowane do żadnego z wymienionych segmentów.

Ubezpieczenia korporacyjne 

Wynik na ubezpieczeniach w segmencie ubezpieczeń korporacyjnych w 2020 roku wyniósł 313 mln zł, a więc o 4,3% mniej w porównaniu do 2019 roku.

Na poziom wyniku miały wpływ przede wszystkim:

• niższy o 111 mln zł (-4,5% r/r) poziom składki zarobionej netto przy jednoczesnym spadku składki przypisanej brutto o 290 mln zł (-8,7% r/r) w stosunku do 2019 roku. O dynamice składki przypisanej brutto decydowały:
• niższy przypis składki z ubezpieczeń komunikacyjnych (-18,0% r/r) oferowanych zarówno firmom leasingowym, jak i w ubezpieczeniach flot; był konsekwencją głównie mniejszej liczby ubezpieczeń z powodu wyhamowania sprzedaży nowych pojazdów (spadek rejestracji nowych samochodów osobowych wyniósł aż 23% r/r) i spowolnienia na rynku leasingów, a także spadku średniej składki wskutek utrzymującej się presji cenowej; wyhamowanie na rynku motoryzacyjnym to przede wszystkim efekt przedłużającej się pandemii COVID-19 i wysokiej niepewności związanej z jej gospodarczymi skutkami, 
• spadek składki przypisanej z ubezpieczeń od ognia i innych szkód rzeczowych (-11,4% r/r) w konsekwencji zawarcia w 2019 roku długoterminowej umowy o wysokiej wartości, 
• utrzymanie portfela ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej ogólnej na wyrównanym poziomie (-0,3% r/r),
• wzrost sprzedaży ubezpieczeń świadczenia pomocy, będący rezultatem rozwoju partnerstw strategicznych w TUW PZUW i wyższej składki z ubezpieczeń casco statków powietrznych wskutek zawarcia kilku umów o dużej wartości, 
• rozwój portfela ubezpieczeń różnych ryzyk finansowych, w szczególności ubezpieczeń utraty zysku;
• spadek wartości odszkodowań i świadczeń netto o 17 mln zł (-1,1% r/r), co przy niższej o 4,5% składce zarobionej netto spowodowało pogorszenie wskaźnika szkodowości o 2,3 p.p. do poziomu 67,4%. Wzrost łącznego wskaźnika szkodowości w segmencie ubezpieczeń korporacyjnych był wypadkową:
• spadku wskaźnika szkodowości w grupie ubezpieczeń komunikacyjnych wskutek niższej częstości szkód, ale częściowo niwelowanej przez wzrost średniej wypłaty (szczególnie w OC komunikacyjnym), 
• wyższej szkodowości portfela ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej ogólnej oraz różnych ryzyk finansowych, w szczególności w ubezpieczeniach podmiotów medycznych;
• wyższe o 16 mln zł (+16,0% r/r) dochody z lokat alokowane według cen transferowych do segmentu w rezultacie umocnienia kursu euro względem złotego. Na poziomie łącznego wyniku netto Grupy PZU ten efekt został częściowo skompensowany przez wzrost poziomu odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych netto, których pokrycie stanowią aktywa walutowe
• spadek o 12 mln zł (-2,5% r/r) kosztów akwizycji (z uwzględnieniem prowizji reasekuracyjnych), co przy spadku składki zarobionej netto o 4,5% r/r spowodowało pogorszenie wskaźnika kosztów akwizycji o 0,4 p.p. Wzrost wskaźnika kosztów akwizycji to głównie efekt zmian w strukturze portfela, w szczególności wyższego udziału ubezpieczeń pozakomunikacyjnych;
• wzrost o 13 mln zł (+9,9% r/r), do 144 mln zł, kosztów administracyjnych, będący efektem przede wszystkim większych kosztów osobowych w wyniku presji płacowej i wyższych kosztów o charakterze interwencyjnym w związku z pandemią COVID-19.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń korporacyjnych (w mln zł)

Ubezpieczenia masowe

Wynik na ubezpieczeniach w segmencie ubezpieczeń masowych w 2020 roku sięgnął 1 671 mln zł, czyli o 15,3% więcej niż w poprzednim roku.

Miały na to wpływ następujące czynniki:

• spadek składki zarobionej netto o 69 mln zł (-0,7% r/r) przy jednoczesnym spadku składki przypisanej brutto o 159 mln zł (-1,5% r/r). W sprzedaży Grupa PZU odnotowała:
• niższy przypis składki w ubezpieczeniach komunikacyjnych w konsekwencji spadku liczby ubezpieczeń przy jednoczesnym spadku średniej ceny – spowolnienie sprzedaży, szczególnie odczuwalne w oddziałach, sieci własnej i sieci dealerskiej, było efektem ograniczonej dostępności do nich z powodu obostrzeń związanych z pandemią COVID-19; dodatkowym czynnikiem był spadek średniej ceny polis w rezultacie wyhamowania sprzedaży nowych pojazdów oraz wciąż odczuwalnej presji cenowej,
• spadek sprzedaży ubezpieczeń od ognia i innych szkód rzeczowych, głównie w ubezpieczeniach rolnych – wynikał z wysokiej konkurencyjności rynku i naturalnej erozji portfela przy ograniczonej puli dotacji z budżetu państwa; ten efekt był częściowo niwelowany dzięki utrzymaniu wysokiej dynamiki sprzedaży w ubezpieczeniach mieszkań oraz małych i średnich przedsiębiorstw,
• zwiększenie przypisu w ubezpieczeniach OC pozostałych (+0,7% r/r) oraz NNW i pozostałych (+12,1% r/r), głównie ubezpieczeń wypadku – było rezultatem rozwoju sprzedaży ubezpieczeń oferowanych we współpracy z bankami Grupy do kredytów hipotecznych i pożyczek gotówkowych oraz objęcia ochroną ubezpieczeniową lekarzy i personelu medycznego na wypadek zakażenia COVID-19; efekt był częściowo niwelowany przez spadek składki z ubezpieczeń podróżnych w związku z wprowadzonymi z powodu pandemii COVID-19 obostrzeniami w ruchu krajowym i międzynarodowym;

• niższa o 189 mln zł (-2,9% r/r) wartość odszkodowań i świadczeń netto, co przy niższej o 0,7% składce zarobionej netto przełożyło się na poprawę wskaźnika szkodowości o 1,4 p.p. w relacji do 2019 roku. Zmiana ta była kształtowana głównie przez: 

• spadek szkodowości w ubezpieczeniach komunikacyjnych będący wypadkową niższej częstości szkód wynikającej z ograniczeń w ruchu w związku z pandemią COVID-19 i wzrostu średniej wypłaty, 
• wzrost szkodowości w ubezpieczeniach pozakomunikacyjnych, w tym od ognia i innych szkód rzeczowych, wskutek wystąpienia (na przełomie II i III kwartału 2020 roku) ponadnormatywnej liczby szkód powodowanych przez zjawiska atmosferyczne, w tym opady deszczu i gradu;
• wzrost o 44 mln zł (+9,1% r/r) – do 525 mln zł – dochodów z lokat alokowanych do segmentu według cen transferowych głównie w wyniku umocnienia kursu euro względem złotego. Ten efekt został częściowo skompensowany na poziomie łącznego wyniku netto Grupy PZU przez wzrost odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych netto, których pokrycie stanowią aktywa walutowe;
• zwiększenie o 27 mln zł (+1,4%), do 2 010 mln zł, kosztów akwizycji (łącznie z prowizjami reasekuracyjnymi), co przy niższej o 0,7% składce zarobionej netto spowodowało wzrost wskaźnika kosztów akwizycji o 0,4 p.p. Miał na to wpływ m.in. wyższy poziom bezpośrednich kosztów akwizycji będący efektem zmiany mix-u produktów (niższy udział składki z ubezpieczeń OC komunikacyjnych charakteryzujących się niższymi stawkami prowizji);
• wzrost o 22 mln zł (+3,4% r/r), do 673 mln zł, kosztów administracyjnych. Był przede wszystkim efektem wzrostu kosztów osobowych wskutek presji płacowej oraz wprowadzenia w obszarze sprzedaży pakietów pomocowych w związku z pandemią COVID-19.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń masowych (w mln zł)

Ubezpieczenia grupowe i indywidualnie kontynuowane

Wynik na ubezpieczeniach w segmencie ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych w 2020 roku wyniósł 1 391 mln zł, czyli o 7,1% mniej niż w poprzednim roku.

Negatywny dla wyniku wzrost wypłat świadczeń związanych ze zgonami w IV kwartale 2020 roku był kompensowany przez rosnący portfel rentownych umów zdrowotnych.

Czynniki wpływające na poziom i zmiany wyniku segmentu w 2020 roku:

• wzrost o 41 mln zł (+0,6% r/r) składki przypisanej brutto, który był wypadkową:
• pozyskania kolejnych kontraktów w ubezpieczeniach zdrowotnych zawieranych w formie grupowej lub kontynuowanej (nowi klienci w ubezpieczeniach ambulatoryjnych i sprzedaż wariantów produktu lekowego) – na koniec 2020 roku PZU Życie miał w portfelu ponad 2,2 mln aktywnych umów tego rodzaju, 
• dosprzedaży innych ubezpieczeń dodatkowych w ramach produktów indywidualnie kontynuowanych, w tym we wprowadzonym w III kwartale 2019 roku dodatkowym ubezpieczeniu na wypadek trwałego uszkodzenia ciała lub złamania kości, 
• zmniejszenia przychodów z produktów grupowych ochronnych z powodu zwiększonej liczby odejść grup 

  ubezpieczonych (zakładów pracy),

   
• zwiększenia kontroli szkodowości przez ograniczenie nacisku na dynamikę średniej składki w grupowych produktach ochronnych;
• spadek o 9 mln zł (-0,1%) składki zarobionej netto w związku z utworzeniem rezerwy na ryzyka niewygasłe w wysokości 51 mln zł w celu pokrycia ewentualnego deficytu przyszłych składek, który może być efektem zwiększonej śmiertelności spowodowanej pandemią COVID-19. 
• wzrost o 7 mln zł (+1,0% r/r) dochodów z działalności lokacyjnej, na którą składają się dochody alokowane według cen transferowych i dochody z produktów inwestycyjnych. Był wypadkową poprawy wyników produktów typu unit-linked, zwłaszcza PPE oraz zmniejszenia dochodów alokowanych w produktach ochronnych wynikającego ze spadku stóp rynkowych;

• zwiększenie o 133 mln zł (+2,6% r/r), do 5 190 mln zł, 

  odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno- ubezpieczeniowych. Były w szczególności rezultatem:
• wzrostu świadczeń z tytułu śmierci ubezpieczonych i współubezpieczonych w IV kwartale 2020 roku, adekwatnego – jak wynika z danych GUS – do wzrostu śmiertelności w całej populacji w tym okresie; 
• wzrostu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w PPE (III filar zabezpieczenia emerytalnego), na co wpłynęły wyższe niż w 2019 roku wyniki z działalności inwestycyjnej przy stabilnym poziomie wpłat i niższym poziomie wypłat klientów z rachunków ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych  (w mln zł)

Negatywne czynniki zostały częściowo zniwelowane przez:

• niższe wypłaty świadczeń z tytułu ciężkich chorób i leczenia szpitalnego oraz związanych z trwałym uszczerbkiem, co było rezultatem zmniejszonej aktywności ubezpieczonych po wprowadzeniu lockdownu, a także odkładania w czasie zabiegów medycznych z powodu mniejszego dostępu do służby zdrowia w okresie pandemii COVID-19,
• mniejsze tempo konwersji umów wieloletnich na roczne umowy odnawialne w ubezpieczeniach grupowych typu P – w rezultacie w 2020 roku uwolniono 12 mln zł rezerw, czyli o 2 mln zł mniej niż w 2019 roku;
• niższe o 7 mln zł (-1,8% r/r) koszty akwizycji w segmencie ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych. Zdecydowały o tym niższe wynagrodzenia dla pośredników ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach grupowych ochronnych związane ze spadkiem sprzedaży;
• spadek o 8 mln zł (-1,3% r/r) kosztów administracyjnych, m.in. ze względu na ograniczenie aktywności biznesowych, co wynikało z obostrzeń wprowadzonych z powodu pandemii. Efekt został częściowo zniwelowany przez wzrost kosztów wynagrodzeń i wydatków interwencyjnych związanych z COVID-19.

Ubezpieczenia indywidualne

Wynik na ubezpieczeniach w segmencie ubezpieczeń indywidualnych w 2020 roku wyniósł 244 mln zł i był o 27 mln zł, a więc o 10% niższy w porównaniu do poprzedniego roku.

To wypadkowa dalszego rozwoju produktów ochronnych w kanale bankowym i terminowych sprzedawanych w sieci własnej, spadku dochodów z lokat alokowanych według cen transferowych, niższego wyniku na wygasającym portfelu produktu rentowego oraz zmniejszenia kosztów akwizycji dla produktów unit-linked.

Czynniki wpływające na poziom i zmiany wyniku segmentu w 2020 roku:

• wzrost o 131 mln zł (+8,3% r/r), do 1 712 mln zł, składek przypisanych brutto w rezultacie: 
• wzrostu portfela produktów ochronnych w kanale bancassurance, zwłaszcza sprzedawanych we współpracy z Alior Bankiem, gdzie w czerwcu 2020 roku wprowadzono do oferty drugi produkt – indywidualne ubezpieczenie do kredytów hipotecznych,
• wzrostu pozyskanej składki w ubezpieczeniach inwestycyjnych w kanale bancassurance, w produktach oferowanych we współpracy zarówno z Alior Bankiem, jak również innymi bankami, 
• stale rosnącego poziomu składki w przypadku produktów ochronnych o charakterze kapitałowym i terminowym, oferowanych w kanałach własnych – poziom sprzedaży i indeksacji składki z umów pozostających w portfelu przekracza poziom storn;
• spadek o 83 mln zł (-15,1% r/r) dochodów z działalności lokacyjnej, na które składają się dochody alokowane według cen transferowych i dochody z produktów inwestycyjnych. Przyczynił się do tego przede wszystkim spadek wyników w produktach inwestycyjnych spowodowany gorszą koniunkturą na rynkach finansowych w związku z pandemią COVID-19. Dochody z produktów inwestycyjnych nie mają przy tym wpływu na wynik segmentu ubezpieczeń indywidualnych, ponieważ równoważy je zmiana rezerw techniczno- ubezpieczeniowych. Dochody alokowane w produktach ochronnych uległy niewielkiemu obniżeniu w konsekwencji spadku poziomu stóp rynkowych;
• zwiększenie o 30 mln zł (+1,8% r/r) odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Przyczynił się do tego rozwój biznesu ochronnego we współpracy z bankami, gdzie w związku ze składkami jednorazowymi występują wysokie początkowe koszty utworzenia rezerw, a także niższy w stosunku do poprzedniego roku spadek rezerw w ubezpieczeniach rentowych. Na większy w stosunku do poprzedniego roku wzrost  rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w produktach inwestycyjnych miały wpływ wyższe wpłaty na rachunki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Z punktu widzenia wyniku operacyjnego ten ostatni czynnik nie miał istotnego znaczenia – został zrównoważony przez wyższy poziom składek przypisanych. Elementem częściowo kompensującym powyższe efekty był spadek rezerw w produkcie strukturyzowanym, którego sprzedaż zawieszono z końcem 2019 roku;
• wzrost o 36 mln zł (+25,9% r/r), do 175 mln zł, kosztów akwizycji. Wyższe wynagrodzenie pośredników za sprzedaż produktów ochronnych głównie w kanale bankowym i dodatkowe koszty wsparcia sprzedaży w sieci własnej zostały częściowo zrównoważone przez niższe prowizje za sprzedaż produktów unit-linked w kanale bancassurance;
• wzrost o 9 mln zł (+12,5% r/r) kosztów administracyjnych. To efekt przede wszystkim rosnących kosztów osobowych i kosztów związanych z pakietem pomocowym dla obszaru sprzedaży wprowadzonym ze względu na pandemię COVID-19. 

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń indywidualnych (w mln zł) 

Inwestycje 

Dochody z działalności operacyjnej segmentu inwestycje (wyłącznie operacje na zewnątrz) w 2020 roku były o 10 mln zł (-3,0% r/r) niższe niż w poprzednim roku przede wszystkim z powodu zwiększonej zmienności na rynkach w związku z pandemią COVID-19.

Segment bankowy / Działalność bankowa

Zysk z działalności operacyjnej w segmencie bankowym (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcjach przejęcia banków), składającym się z grup kapitałowych Banku Pekao i Alior Banku, wyniósł w 2020 roku 194 mln zł i był o 3 304 mln zł, a więc o 94,5% niższy niż w 2019 roku.

Decydujący wpływ na wynik miała pandemia COVID-19. Znacznie zwiększyła koszty ryzyka, czego konsekwencją było zawiązanie dodatkowych rezerw kredytowych na prognozowane pogorszenie jakości portfela kredytowego. Do spadku dochodów odsetkowych banków przyczyniły się ponadto obniżki stóp procentowych w 2020 roku – łącznie o ok. 140 bps.

Kontrybucja Banku Pekao do zysku z działalności operacyjnej Grupy PZU w segmencie bankowym (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcji przejęcia) wyniosła 1 725 mln zł, a w przypadku Alior Bank była ujemna i wynosiła -228 mln zł. Na wynik segmentu wpłynął odpis wartości firmy Alior Bank w wysokości 746 mln zł i wartości firmy Bank Pekao w wysokości 555 mln zł.

Dochody z lokat, będące kluczowym elementem przychodów segmentu bankowego, spadły do 6 248 mln zł (-30,4% r/r). Składają się na nie przychody z tytułu odsetek i dywidend, wynik handlowy i wynik z odpisów aktualizujących. Spadek dochodów z lokat wynikał głównie z niższych dochodów odsetkowych oraz wyższych kosztów ryzyka w związku z zawiązaniem dodatkowych rezerw kredytowych na prognozowane pogorszenie się jakości portfela kredytowego oraz rezerw na ryzyko prawne związane z portfelem walutowych kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich w Banku Pekao.

Portfel należności kredytowych w obu bankach razem wzrósł na koniec 2020 roku o 2,1 mld zł (+1,1% r/r) w porównaniu do 2019 roku.

Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe i z tytułu utraty wartości instrumentów finansowych w Banku Pekao wyniosła 1 581 mln zł, z czego 830 mln zł oszacowano jako rezultat pandemii COVID-19.

W Alior Banku wartość odpisów kredytowych wyniosła 1 736 mln w tym 418 mln zł związanych z COVID-19, z czego  270 mln zł dotyczyło zmian parametrów modeli, a 148 mln zł odpisów.

Do spadku wyniku odsetkowego Alior Banku przyczynił się ponadto wyrok TSUE dotyczący zwrotu części prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytów konsumenckich. Wpływ wyroku oszacowano na 344 mln zł, z czego 210 mln zł stanowiły bieżące zwroty obciążające wynik odsetkowy, a 134 mln zł to dodatkowa rezerwa na kredyty spłacone przed 11 września 2019 roku, obciążająca pozostałe koszty operacyjne.

Pomimo pandemii COVID-19 w obu bankach wzrosły należności produktów kredytowych – o 1,2% w porównaniu z 2019 rokiem. Udało się utrzymać wzrost kredytów dla klientów indywidualnych, w szczególności kredytów hipotecznych. Spadła sprzedaż kredytów dla klientów biznesowych, co było efektem m.in. wstrzymania przez nich inwestycji i publicznego wsparcia dla firm w związku z pandemią COVID-19, które zmniejszyło zapotrzebowanie na kredyty bankowe.

Rentowność mierzona wskaźnikiem marży odsetkowej netto wyniosła dla Banku Pekao 2,45% i była niższa o 42 pb. w stosunku do 2019 roku, a dla Alior Banku – 3,91%, czyli o 61 pb. mniej niż przed rokiem. Różnica w poziomie marży odsetkowej netto pomiędzy Bankiem Pekao a Alior Bankiem wynika w szczególności ze struktury portfela należności kredytowych. W obu bankach spadła marża odsetkowa z uwagi na obniżki stóp procentowych w marcu, kwietniu i maju oraz szybszy wzrost depozytów niż kredytów.

Wynik z tytułu prowizji i opłat w segmencie bankowym spadł o 4,4% w stosunku do poprzedniego roku – do 3 008 mln zł. Główną przyczyną niższych dochodów prowizyjnych była mniejsza w czasie pandemii aktywność klientów oraz wyższe koszty prowizyjne związane z kartami.

Koszty administracyjne segmentu spadły do 4 782 mln zł, a więc były o 1,4% niższe w porównaniu z 2019 rokiem. W przypadku Banku Pekao wyniosły 3 273 mln zł, a Alior Banku – 1 509 mln zł. Spadek wynikał m.in. z utrzymania silnej dyscypliny kosztowej w Banku Pekao pomimo wydatków na inwestycje w transformację operacyjną i cyfryzację, dodatkowych kosztów ponoszonych w związku z pandemią COVID-19 i rozwiązania części rezerwy na odroczone składniki wynagrodzeń w Alior Bank.

Do wyniku z działalności operacyjnej kontrybuowały ponadto pozostałe przychody i koszty operacyjne, przede wszystkim opłaty na Bankowy Fundusz Gwarancyjny (541 mln zł) i podatek od innych instytucji finansowych (881 mln zł). Wynik Alior Banku obciążyły dodatkowo: odpis wartości firmy powstałej z nabycia Meritum Bank ICB SA w wysokości 104 mln zł i umorzenie 48 mln zł aktywów niefinansowych związanych z zamykanym projektem T-Mobile Usługi Bankowe.

Wskaźnik Koszty/Dochody⁴ wyniósł dla obu banków 43% (43% dla Banku Pekao i 44% dla Alior Banku), a więc o 2,4 p.p. więcej niż rok wcześniej, co było efektem niższych dochodów, w tym dochodów odsetkowych w związku z obniżkami stóp procentowych II kwartale 2020 roku.

Wynik z działalności operacyjnej segmentu bankowego (w mln zl)

Ubezpieczenia emerytalne

Zysk z działalności operacyjnej segmentu ubezpieczeń emerytalnych w 2020 roku wyniósł 73 mln zł, a więc o 27,7% mniej niż w 2019 roku.

Czynniki wpływające na poziom i zmianę wyniku operacyjnego:

• spadek pozostałych przychodów o 12 mln zł (8,5% r/r) do 130 mln zł. Był efektem braku przychodów z rachunku rezerwowego, a także niższych przychodów z tytułu wynagrodzenia za zarządzanie;
• wzrost o 13 mln (+30,2% r/r), do 56 mln zł, kosztów administracyjnych. Przyczyniło się do tego zwiększenie kosztów działalności funduszy z powodu wyższych dopłat do Funduszu Gwarancyjnego;
• wzrost o 1 mln zł (+25% r/r), do 5 mln zł, pozostałych pozycji z powodu wyższych kosztów akwizycji i obsługi.

Zysk z działalności operacyjnej segmentu ubezpieczeń emerytalnych (w mln zł)

Kraje bałtyckie

Wynik na ubezpieczeniach z działalności w krajach bałtyckich w 2020 roku wyniósł 220 mln zł, co oznacza wzrost o 35 mln zł, tj. 18,9%, w porównaniu z 2019 roku (po wyeliminowaniu wpływu zmiany kursu euro wzrost wyniósłby 27 mln zł). 

Czynniki wpływające na poziom wyniku:

• wyższy o 43 mln zł (+2,7% r/r) poziom składki zarobionej netto przy jednoczesnym spadku składki przypisanej brutto. Składka przypisana brutto wyniosła 1 694 mln zł wobec 1 713 mln zł w roku poprzednim (-1,1% r/r). Składka zgromadzona w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych spadła o 28 mln zł (-1,7% r/r, a w walucie funkcjonalnej -5,5% r/r). Największe spadki odnotowano w ubezpieczeniach komunikacyjnych OC i AC (- 9,1% r/r w walucie funkcjonalnej), co było m. in. skutkiem wprowadzonego z powodu pandemii COVID-19 zakazu przemieszczania się. Efekt ten został dodatkowo spotęgowany obniżką stawek ubezpieczeniowych spowodowaną silną presją cenową w regionie, wyhamowała także sprzedaż nowych pojazdów. Wzrost odnotowano w ubezpieczeniach finansowych (+24,1% r/r w walucie funkcjonalnej) i zdrowotnych (+6,5% r/r w walucie funkcjonalnej). Składka w ubezpieczeniach na życie wzrosła o 9 mln zł (+12,5% r/r);
• spadek o 20 mln zł (-52,6% r/r), do 18 mln zł, dochodów z lokat. Przyczyną były przede wszystkim spadki na rynkach akcji;
• niższa o 24 mln zł (-2,4% r/r, a w walucie funkcjonalnej -6,1% r/r), do 965 mln zł, wartości odszkodowań i świadczeń netto. Ograniczenia spowodowane pandemią COVID-19 wpłynęły na zmniejszenie częstości szkód w ubezpieczeniach komunikacyjnych i na spadek częstości świadczeń wypłacanych z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych. Wskaźnik szkodowości w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych zmniejszył się w stosunku do poprzedniego roku o 2,5 p.p. i wyniósł 57,8%. W ubezpieczeniach na życie wartość świadczeń ukształtowała się na poziomie 61 mln zł i była o 10,3% niższa niż w 2019 roku (-12,5% r/r w walucie funkcjonalnej);
• wzrost kosztów akwizycji do 340 mln zł (+1,5% r/r). Przy czym w walucie funkcjonalnej koszty akwizycji odnotowały  spadek o 2,6% r/r. Współczynnik kosztów akwizycji liczony od składki zarobionej netto spadł o 0,2 p.p. i wyniósł 20,7%;
• Wzrost kosztów administracyjnych do 141 mln (+6% r/r). W walucie funkcjonalnej wzrosły one o 3,2% w wyniku działalności projektowej i dodatkowych wydatków związanych z dostosowaniem działalności do pracy w warunkach obostrzeń związanych z pandemią COVID-19.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu kraje bałtyckie (w mln zł)

Ukraina

Segment Ukraina zakończył 2020 rok wzrostem wyniku na ubezpieczeniach o 15 mln zł (po wyeliminowaniu wpływu zmiany kursu hrywny wzrost wyniósłby 17 mln zł), osiągając poziom 54 mln zł wobec 39 mln zł w 2019 roku.

Czynniki wpływające na poziom wyniku segmentu:

• spadek składki zarobionej netto o 21 mln zł (-9,7% r/r) przy równoczesnym spadku składki przypisanej brutto. Składka przypisana brutto wyniosła 291 mln zł i obniżyła się w stosunku do poprzedniego roku o 44 mln zł (-13,1%, a w walucie funkcjonalnej -9,4%). Z powodu ograniczeń w przemieszczaniu się wprowadzonych w czasie pandemii COVID-19 największy spadek, o 47,1%, odnotowano łącznie w ubezpieczeniach turystycznych i pozostałych OC (obowiązkowych przy składaniu wniosku o wizę na wyjazd do Polski), a także w ubezpieczeniach Zielona Karta (-39,3% r/r). Składka w ubezpieczeniach na życie spadła o 2 mln zł, przy czym w walucie funkcjonalnej nastąpił wzrost o 2,7%;
• wzrost o 6 mln zł (+18,2% r/r) dochodów z lokat – do poziomu 39 mln zł;
• obniżenie do 76 mln zł (-6,2% r/r, a w walucie funkcjonalnej -2,6% r/r) wartości odszkodowań i świadczeń netto;
• ograniczenia w przemieszczaniu się wprowadzone z powodu pandemii COVID-19 znacząco wpłynęły na spadek częstości szkód w ubezpieczeniach komunikacyjnych AC i OC, spadła także częstość szkód w ubezpieczeniach zdrowotnych. W ubezpieczeniach na życie wartość wypłaconych świadczeń wzrosła o 8 mln zł (+29,6% r/r, a w walucie funkcjonalnej +34,8%) w porównaniu do poprzedniego roku. Wskaźnik szkodowości liczony od składki zarobionej netto w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych wyniósł 33,6%, co oznacza spadek o 4,4 p.p. w porównaniu do 2019 roku;
• spadek kosztów akwizycji do 101 mln zł ze 118 mln zł w poprzednim roku (-14,4% r/r). W efekcie wskaźnik kosztów akwizycji zmniejszył się o 2,8 p.p. i osiągnął wartość 51,5%;
• wzrost kosztów administracyjnych o 2 mln zł (+6,5% r/r, a w walucie funkcjonalnej +11,7%) – do poziomu 33 mln zł. Współczynnik kosztów administracyjnych liczony od składki zarobionej netto zwiększył się o 2,6 p.p. i wyniósł 16,8%. Wzrost był efektem m.in. wyższych kosztów osobowych w wyniku presji płacowej, a także przyrostu kosztów związanych z działalnością projektową.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu Ukraina (w mln zł)

Kontrakty inwestycyjne

W sprawozdaniu skonsolidowanym kontrakty inwestycyjne są ujmowane zgodnie z wymogami MSSF 9.

Wyniki tego segmentu prezentowane są według Polskich Standardów Rachunkowości, co oznacza, że obejmują m.in.  składki przypisane brutto, wypłacone świadczenia oraz zmiany rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Kategorie te są eliminowane na poziomie skonsolidowanym.

Składki przypisane brutto pozyskane z kontraktów inwestycyjnych w 2020 roku spadły o 2 mln zł (-5,7% r/r) w porównaniu do 2019 roku i osiągnęły poziom 33 mln zł. Zmiany wynikały przede wszystkim ze spadku wpłat na IKZE po wycofaniu tego produktu z oferty.

Dochody z działalności lokacyjnej w segmencie kontraktów inwestycyjnych spadły o 3 mln zł (-18,8% r/r) w stosunku do poprzedniego roku głównie z powodu niższej stopy zwrotu z aktywów IKZE.

Koszt odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto spadł o 5 mln zł (-11,9% r/r), do 37 mln zł, przede wszystkim wskutek opisanej powyżej różnicy w wyniku z działalności lokacyjnej w produktach unit-linked i w efekcie niższych wpłat na rachunki.

W segmencie kontraktów inwestycyjnych nie jest obecnie prowadzona aktywna akwizycja umów.

Koszty administracyjne spadły do 3 mln zł (-25,0% r/r), co było konsekwencją malejącego portfela umów w tym segmencie.

Wynik operacyjny segmentu wzrósł do 6 mln zł (+20% r/r), co było efektem obniżenia kosztów w konsekwencji spadku wielkości biznesu w tym segmencie.

Wynik z działalności operacyjnej segmentu kontrakty inwestycyjne (w mln zł)

Alternatywne Pomiary Wyników

Poniżej przedstawiono wybrane Alternatywne Pomiary Wyników (APM) w rozumieniu Wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) nr 2015/1415.

Prezentowane wskaźniki rentowności i sprawności działania, będące standardowymi i powszechnie stosowanymi w analizie finansowej miernikami, niosą w ocenie Zarządu istotne dodatkowe informacje na temat wyników finansowych działalności Grupy PZU. Ich przydatność przeanalizowano pod kątem dostarczanej inwestorom informacji na temat sytuacji finansowej i efektywności finansowej Grupy.

Wskaźniki rentowności

Dla ułatwienia analizy rentowności Grupy PZU wybrano wskaźniki, które w ocenie Zarządu najlepiej tę rentowność opisują.

Rentowność kapitałów własnych (ROE) i rentowność aktywów (ROA) wskazują, do jakiego stopnia Spółka jest w stanie wygenerować zysk przy wykorzystaniu swoich zasobów, czyli kapitału własnego lub aktywów. Są jednymi z najczęściej stosowanych wskaźników w analizie rentowności spółek i grup kapitałowych, bez względu na sektor, w którym działają.

Rentowność kapitałów własnych (ROE) to inaczej stopa zwrotu z kapitału własnego. Pozwala ocenić, w jakim stopniu spółka pomnaża środki powierzone jej przez właścicieli (inwestorów). Jest to stosunek wygenerowanego zysku do posiadanych kapitałów własnych, czyli zasobów finansowych, które pozostają do dyspozycji Grupy na czas nieokreślony i zostały wniesione do przedsiębiorstwa przez jego właścicieli. W przypadku Grupy PZU wartość zysku netto i kapitałów własnych istotnie się różnią w zależności od tego, czy są podawane z wyłączeniem czy też z uwzględnieniem zysków/kapitałów akcjonariuszy mniejszościowych. Dlatego zaprezentowano zarówno rentowność kapitałów (ROE) – przypadające właścicielom jednostki dominującej, jak i rentowność kapitałów (ROE) – skonsolidowane, bez wyłączenia zysków i kapitałów przypadających na akcjonariuszy niekontrolujących.

Rentowność aktywów (ROA) obrazuje ich zdolność do generowania zysków. Wskaźnik ten określa wielkość zysku netto przypadającą na jednostkę źródeł finansowania zaangażowanych w aktywach firmy.

Zwrot z kapitałów własnych przypadający właścicielom jednostki dominującej (PZU) za 2020 rok wyniósł 10,9%. Był jednocześnie o 10,3 p.p. niższy od uzyskanego w poprzednim roku, co wynikało z jednorazowych zdarzeń, tj. odpisu z tytułu utraty wartości wartości firmy powstałej w wyniku nabycia Alior Banku (746 mln zł) i Banku Pekao (555 mln zł) oraz odpisu aktywów powstałych w wyniku nabycia Alior Banku (tj. znaku towarowego i relacji z klientami) w kwocie 161 mln zł brutto (po uwzględnieniu wpływu odroczonego podatku dochodowego i udziału mniejszości wpływ na wynik netto przypisany dla akcjonariuszy jednostki dominującej wyniósł 42 mln zł). Niższa rentowność kapitałów własnych w 2020 roku była ponadto rezultatem zatrzymaniu w Spółce całego zysku za 2019 roku, a więc braku wypłaty dywidendy. Taki podział zysku był zgodny ze stanowiskiem, które Komisja Nadzoru Finansowego wyraziła 26 marca 2020 roku w piśmie do zakładów ubezpieczeń i reasekuracji.

Rentowność aktywów (ROA) Grupy PZU za 2020 rok wyniosła 0,7% i była o 0,8 p.p. niższa niż w 2019 roku. Przyczynił się do tego w szczególności spadek wyników na działalności bankowej, w tym:

• jednorazowy efekt odpisu z tytułu utraty wartości wartości firmy powstałej w wyniku nabycia Alior Banku i Banku Pekao;
• odpis aktywów powstałych w wyniku nabycia Alior Banku (tj. znaku towarowego i relacji z klientami), wyższe koszty ryzyka w związku z zawiązaniem dodatkowych rezerw kredytowych w efekcie pandemii COVID-19;
• zwiększenie w IV kwartale rezerw na ryzyko prawne związane z portfelem walutowych kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich w Banku Pekao.

Wskaźniki sprawności działania

Dla ułatwienia analizy efektywności Grupy PZU wybrano wskaźniki, które w ocenie Zarządu najlepiej opisują efektywność w przypadku spółek ubezpieczeniowych i prowadzących działalność bankową. Część wskaźników odnosi koszty prowadzenia działalności ubezpieczeniowej do składek, a więc obrazuje, jaka część składki została przeznaczona na koszty, a jaka na marżę. Dla działalności bankowej wybrano wskaźnik kosztów do dochodów (C/I) jako relacji, która w ocenie Zarządu najlepiej odddaje efektywność tego obszaru działalności. Wszystkie wskaźniki są szeroko stosowane przez inne spółki z analogicznych sektorów, a także przez inwestorów i służą analizie sprawności i zyskowności tych spółek. Szczegółowe informacje, które pozwolą zrozumieć przydatność i wartość użytkową zastosowanych Alternatywnych Pomiarów Wyników, znajdują się w Słowniki i APM.

Jednym z podstawowych mierników efektywności i sprawności działania firmy ubezpieczeniowej jest wskaźnik mieszany (COR – Combined Ratio), liczony z racji swojej specyfiki dla sektora ubezpieczeń majątkowych i pozostałych ubezpieczeń osobowych (dział II). Jest to stosunek kosztów ubezpieczeniowych związanych z obsługą ubezpieczeń i wypłatą odszkodowań (tj. kosztów odszkodowań, akwizycji i administracji) do składki zarobionej przypadającej na dany okres.

Wskaźnik mieszany Grupy PZU (dla ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych) utrzymuje się w ostatnich latach na niskim poziomie, który zapewnia wysoką rentowność.

W 2020 roku wyniósł 88,2% i był o 0,3 p.p. niższy w porównaniu z 2019 rokiem, na co wpłynęła zwłaszcza mniejsza szkodowość w ubezpieczeniach komunikacyjnych. Była wypadkową niższej częstości szkód ze względu na ograniczenia w ruchu wprowadzone z powodu pandemii COVID-19 oraz wzrostu średniej wypłaty.

Istotnym wskaźnikiem jest także marża zysku operacyjnego w ubezpieczeniach na życie, czyli rentowność ubezpieczeń na życie liczona jako stosunek wyniku z działalności operacyjnej do składki przypisanej brutto. Wskaźnik ten w 2020 roku osiągnął poziom 18,6%, a jego spadek o 1,9 p.p. w porównaniu z 2019 roku był związany w szczególności z wyższą szkodowością w segmencie ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych. Wynikało to ze wzrostu śmiertelności z powodu pandemii COVID-19.

W przypadku działalności bankowej miernikiem sprawności działania jest wskaźnik kosztów do dochodów, a więc iloraz kosztów administracyjnych i sumy dochodów operacyjnych z wyłączeniem opłaty na BFG, podatku od innych instytucji finansowych oraz wyniku netto z realizacji i odpisów z tytułu utraty wartości inwestycji. Wskaźnik kosztów do dochodów dla działalności bankowej w Grupie PZU w 2020 roku osiągnął 43,2% i wzrósł w porównaniu z 2019 rokiem o 2,4 p.p. Było to efektem niższych dochodów, w tym dochodów odsetkowych w związku z obniżkami stóp procentowych w II kwartale 2020 roku.

Wskaźniki sprawności działania w podziale na poszczególne segmenty zostały zaprezentowane w Słowniki i APM.