Ryzyko kredytowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające z wahań wiarygodności i zdolności kredytowej emitentów papierów wartościowych, kontrahentów i wszelkich dłużników, materializujące się niewykonaniem zobowiązania przez kontrahenta lub wzrostem spreadu kredytowego. Definicja obejmuje również ryzyko kredytowe w ubezpieczeniach finansowych.
Ryzyko kredytowe w Grupie PZU obejmuje:
Ryzyko koncentracji to ryzyko wynikające z braku dywersyfikacji portfela aktywów lub z dużej ekspozycji na ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczego emitenta papierów wartościowych lub grupę powiązanych emitentów.
Ekspozycja na ryzyko kredytowe w Grupie PZU wynika bezpośrednio z działalności bankowej, działalności lokacyjnej, działalności w segmencie ubezpieczeń finansowych i gwarancji, a także umów reasekuracji oraz działalności bancassurance. W Grupie PZU wyróżnia się następujące rodzaje ekspozycji na ryzyko kredytowe:
7.5.1.1. Ryzyko koncentracji związane z działalnością kredytową
W tej sekcji przedstawiono informacje związane z działalnością kredytową banków Grupy PZU.
W celu zapobiegania niekorzystnym zdarzeniom wynikającym z nadmiernej koncentracji zaangażowań zarówno Pekao, jak i Alior Bank ograniczają ryzyko koncentracji, ustanawiając limity i stosując normy koncentracji wynikające zarówno z przepisów zewnętrznych, jak i przyjętych wewnętrznie. Należą do nich m. in.:
W procesie ustalenia i aktualizacji limitów koncentracji bierze się pod uwagę:
Analizy ryzyka dokonuje się w ujęciu indywidualnym i portfelowym. Podejmowane działania prowadzą do:
W ramach minimalizacji poziomu ryzyka pojedynczego zaangażowania każdorazowo przy udzielaniu kredytu lub innego produktu kredytowego ocenia się:
W celu wzmocnienia kontroli ryzyka indywidualnych ekspozycji, cyklicznie monitoruje się klientów, podejmując stosowne działania w przypadku zidentyfikowania czynników podwyższonego ryzyka.
W zakresie minimalizacji poziomu ryzyka kredytowego wynikającego z posiadania określonego portfela:
7.5.1.2. Ryzyko kredytowe w działalności bankowej
Ocena ryzyka w procesie kredytowym
Udzielanie produktów kredytowych realizowane jest zgodnie z metodykami kredytowania właściwymi dla danego banku, a w jego ramach – segmentu klienta i rodzaju produktu. Proces nadawania ratingu wewnętrznego w obu bankach stanowi istotny element oceny ryzyka kredytowego klienta i transakcji, stanowiąc ważny etap w procesie podejmowania decyzji kredytowej zarówno o udzieleniu, jak i zmianie warunków kredytu oraz w procesie monitorowania jakości portfela kredytowego. Każdy z banków wypracował własne modele, stosowane w procesie oceny zdolności kredytowej klientów, poprzedzającej wydanie decyzji o udzieleniu produktu kredytowego. Modele bazują zarówno na informacjach zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Udzielanie produktów kredytowych przebiega zgodnie z obowiązującymi w bankach procedurami operacyjnymi wskazującymi właściwe czynności wykonywane w procesie kredytowym, odpowiedzialne za nie jednostki oraz wykorzystywane narzędzia.
Decyzje kredytowe zapadają zgodnie z obowiązującym systemem podejmowania decyzji kredytowych (szczeble kompetencyjne dopasowane do poziomu ryzyka związanego z klientem oraz transakcją).
W celu regularnej oceny podejmowanego ryzyka kredytowego oraz mitygowania ewentualnych strat na ekspozycjach kredytowych, w okresie kredytowania monitoruje się sytuację klienta poprzez identyfikację sygnałów wczesnego ostrzegania oraz okresowe indywidualne przeglądy ekspozycji kredytowych.
W celu minimalizacji ryzyka kredytowego ustanawia się zabezpieczenia odpowiednie do ponoszonego ryzyka kredytowego, mając na uwadze poziom stopy odzysku z danego rodzaju zabezpieczenia. Ustanowienie zabezpieczenia nie zwalnia z obowiązku badania zdolności kredytowej klienta.
Zabezpieczenie kredytu ma na celu zapewnienie zwrotu udzielonego kredytu wraz z należnymi odsetkami i kosztami, jeśli kredytobiorca nie ureguluje należności w terminach ustalonych umową kredytową, a działania restrukturyzacyjne nie przyniosą oczekiwanych efektów. Do akceptowanych zabezpieczeń należą m. in.: gwarancje, poręczenia, blokady, zastawy rejestrowe, przewłaszczenia, cesje wierzytelności, cesje z ubezpieczenia kredytu, weksle, hipoteki, pełnomocnictwa do rachunku bankowego i kaucje (jako szczególne formy zabezpieczeń). Przedmioty zabezpieczeń są weryfikowane w procesie kredytowym pod kątem prawnej możliwości skutecznego zabezpieczenia oraz ocenia się ich wartość rynkową, jak również wartość możliwą do odzyskania w ewentualnym procesie egzekucji.
Efekt finansowy ustanowionych zabezpieczeń dla portfela ekspozycji ocenianych indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości na 31 grudnia 2020 roku wynosi 2 658 mln zł (na 31 grudnia 2019 roku: 2 902 mln zł). Jest to kwota, o którą poziom wymaganych odpisów z tytułu utraty wartości dla tego portfela byłby wyższy, gdyby przy ich szacowaniu nie zostały uwzględnione zdyskontowane przepływy pieniężne uzyskane z zabezpieczeń.
W związku z pandemią COVID-19 i podwyższonym ryzykiem kredytowym banki wdrożyły w 2020 roku ograniczenia w akceptacji nowych zaangażowań oraz ścisły monitoring potencjalnie zagrożonych ekspozycji. Ograniczenia nowej sprzedaży dotyczą m.in. wybranych branż czy krajów szczególnie narażonych na negatywne skutki ekonomiczne pandemii.
Scoring i rating kredytowy
Skala ratingowa jest zróżnicowana w zależności od banku, segmentu klienta oraz rodzaju transakcji. W poniższych tabelach zaprezentowano jakość portfeli kredytowych dla ekspozycji objętych wewnętrznymi modelami ratingowymi. Z uwagi na odmienne modele ratingowe stosowane przez Pekao i Alior Bank dane zaprezentowano dla każdego z banków oddzielnie.
Portfel klienta indywidualnego (bez utraty wartości) objęty modelem ratingowym – wartość bilansowa brutto
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Kredyty mieszkaniowe zabezpieczone hipotecznie | 53 574 | 7 715 | - | 61 289 | 52 685 | 5 337 | - | 58 022 |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,06%) | 10 325 | 378 | - | 10 703 | 10 583 | 6 | - | 10 589 |
Klasa 2 (0,06% <= PD < 0,19%) | 5 054 | 296 | - | 5 350 | 5 354 | 8 | - | 5 362 |
Klasa 3 (0,19% <= PD < 0,35%) | 25 829 | 3 438 | - | 29 267 | 24 723 | 2 278 | - | 27 001 |
Klasa 4 (0,35% <= PD < 0,73%) | 11 274 | 1 761 | - | 13 035 | 10 600 | 1 270 | - | 11 870 |
Klasa 5 (0,73% <= PD < 3,50%) | 787 | 1 013 | - | 1 800 | 989 | 880 | - | 1 869 |
Klasa 6 (3,50% <= PD < 14,00%) | 188 | 420 | - | 608 | 244 | 421 | - | 665 |
Klasa 7 (14,00% <= PD < 100,00%) | 117 | 409 | - | 526 | 192 | 474 | - | 666 |
Pożyczki gotówkowe konsumenckie | 9 021 | 2 054 | - | 11 075 | 10 187 | 1 730 | - | 11 917 |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,09%) | 832 | 136 | - | 968 | 746 | 131 | - | 877 |
Klasa 2 (0,09% <= PD < 0,18%) | 1 630 | 141 | - | 1 771 | 1 551 | 186 | - | 1 737 |
Klasa 3 (0,18% <= PD < 0,39%) | 2 779 | 151 | - | 2 930 | 2 746 | 211 | - | 2 957 |
Klasa 4 (0,39% <= PD < 0,90%) | 2 252 | 232 | - | 2 484 | 2 627 | 144 | - | 2 771 |
Klasa 5 (0,90% <= PD < 2,60%) | 1 107 | 464 | - | 1 571 | 1 714 | 158 | - | 1 872 |
Klasa 6 (2,60% <= PD < 9,00%) | 318 | 396 | - | 714 | 626 | 327 | - | 953 |
Klasa 7 (9,00% <= PD < 30,00%) | 85 | 292 | - | 377 | 156 | 306 | - | 462 |
Klasa 8 (30,00% <= PD < 100,00%) | 18 | 242 | - | 260 | 21 | 267 | - | 288 |
Limity odnawialne | 123 | 74 | - | 197 | 163 | 78 | - | 241 |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,02%) | 6 | 3 | - | 9 | 6 | 1 | - | 7 |
Klasa 2 (0,02% <= PD < 0,11%) | 29 | 11 | - | 40 | 39 | 11 | - | 50 |
Klasa 3 (0,11% <= PD < 0,35%) | 41 | 20 | - | 61 | 53 | 23 | - | 76 |
Klasa 4 (0,35% <= PD < 0,89%) | 32 | 16 | - | 48 | 36 | 14 | - | 50 |
Klasa 5 (0,89% <= PD < 2,00%) | 10 | 9 | - | 19 | 16 | 13 | - | 29 |
Klasa 6 (2,00% <= PD < 4,80%) | 5 | 6 | - | 11 | 10 | 9 | - | 19 |
Klasa 7 (4,80% <= PD < 100,00%) | - | 9 | - | 9 | 3 | 7 | - | 10 |
Razem segment klienta indywidualnego | 62 718 | 9 843 | - | 72 561 | 63 035 | 7 145 | - | 70 180 |
Portfel segmentu przedsiębiorstw (bez utraty wartości) objęty modelem ratingowym – wartość bilansowa brutto
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Klient korporacyjny | 22 777 | 3 856 | - | 26 633 | 22 226 | 3 236 | - | 25 462 |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,14%) | 122 | - | - | 122 | 274 | 1 | - | 275 |
Klasa 2 (0,14% <= PD < 0,25%) | 1 010 | 4 | - | 1 014 | 1 881 | 4 | - | 1 885 |
Klasa 3 (0,25% <= PD < 0,42%) | 2 518 | 5 | - | 2 523 | 3 964 | 162 | - | 4 126 |
Klasa 4 (0,42% <= PD < 0,77%) | 5 847 | 64 | - | 5 911 | 6 078 | 130 | - | 6 208 |
Klasa 5 (0,77% <= PD < 1,42%) | 5 556 | 735 | - | 6 291 | 4 813 | 270 | - | 5 083 |
Klasa 6 (1,42% <= PD < 2,85%) | 2 468 | 578 | - | 3 046 | 3 178 | 540 | - | 3 718 |
Klasa 7 (2,85% <= PD < 6,00%) | 3 970 | 802 | - | 4 772 | 566 | 218 | - | 784 |
Klasa 8 (6,00% <= PD < 12,00%) | 1 264 | 1 517 | - | 2 781 | 1 331 | 1 685 | - | 3 016 |
Klasa 9 (12,00% <= PD < 100,00%) | 22 | 151 | - | 173 | 141 | 226 | - | 367 |
Małe i średnie przedsiębiorstwa (SME) | 2 382 | 344 | - | 2 726 | 2 977 | 397 | - | 3 374 |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,06%) | 16 | - | - | 16 | 20 | - | - | 20 |
Klasa 2 (0,06% <= PD < 0,14%) | 192 | 2 | - | 194 | 225 | - | - | 225 |
Klasa 3 (0,14% <= PD < 0,35%) | 623 | 37 | - | 660 | 773 | 53 | - | 826 |
Klasa 4 (0,35% <= PD < 0,88%) | 645 | 59 | - | 704 | 818 | 70 | - | 888 |
Klasa 5 (0,88% <= PD < 2,10%) | 484 | 80 | - | 564 | 610 | 68 | - | 678 |
Klasa 6 (2,10% <= PD < 4,00%) | 241 | 56 | - | 297 | 258 | 37 | - | 295 |
Klasa 7( 4,00% <= PD < 7,00%) | 93 | 45 | - | 138 | 104 | 42 | - | 146 |
Klasa 8 (7,00% <= PD < 12,00%) | 59 | 26 | - | 85 | 68 | 46 | - | 114 |
Klasa 9 (12,00% <= PD < 22,00%) | 15 | 16 | - | 31 | 84 | 29 | - | 113 |
Klasa 10 (22,00% <= PD < 100,00%) | 14 | 23 | - | 37 | 17 | 52 | - | 69 |
Razem segment przedsiębiorstw | 25 159 | 4 200 | - | 29 359 | 25 203 | 3 633 | - | 28 836 |
Jednostki samorządu terytorialnego (bez utraty wartości) objęte modelem ratingowym – wartość bilansowa brutto
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Klasa 1 (0,00% <= PD < 0,04%) | 6 | - | - | 6 | 19 | - | - | 19 |
Klasa 2 (0,04% <= PD < 0,06%) | 223 | - | - | 223 | 241 | - | - | 241 |
Klasa 3 (0,06% <= PD < 0,13%) | 84 | - | - | 84 | 136 | - | - | 136 |
Klasa 4 (0,13% <= PD < 0,27%) | 377 | - | - | 377 | 508 | - | - | 508 |
Klasa 5 (0,27% <= PD < 0,50%) | 319 | - | - | 319 | 337 | - | - | 337 |
Klasa 6 (0,50% <= PD < 0,80%) | 466 | - | - | 466 | 582 | - | - | 582 |
Klasa 7 (0,80% <= PD < 1,60%) | 130 | - | - | 130 | 103 | - | - | 103 |
Klasa 8 (1,60% <= PD < 100,00%) | - | - | - | - | 6 | - | - | 6 |
Razem jednostki samorządu terytorialnego | 1 605 | - | - | 1 605 | 1 932 | - | - | 1 932 |
Portfel ekspozycji z tytułu kredytowania specjalistycznego w rozumieniu Rozporządzenia CRR – bez utraty wartości – wg klas nadzorczych – wartość bilansowa brutto
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Wysoka | 449 | - | - | 449 | 655 | - | - | 655 |
Dobra | 2 475 | 1 911 | - | 4 386 | 4 174 | - | - | 4 174 |
Zadowalająca | 105 | 842 | - | 947 | 298 | 609 | - | 907 |
Słaba | - | - | - | - | - | 55 | - | 55 |
Razem | 3 029 | 2 753 | - | 5 782 | 5 127 | 664 | - | 5 791 |
Segment przedsiębiorstw objęty modelem ratingowym
Pekao Banku Hipotecznego SA |
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Klasa 1 | 4 | 4 | - | 8 | 6 | - | - | 6 |
Klasa 2 | 12 | 9 | - | 21 | 23 | 4 | - | 27 |
Klasa 3 | 110 | 22 | - | 132 | 331 | 9 | - | 340 |
Klasa 4 | 283 | 188 | - | 471 | 381 | 15 | - | 396 |
Klasa 5 | - | 12 | - | 12 | 7 | 14 | - | 21 |
Razem | 409 | 235 | - | 644 | 748 | 42 | - | 790 |
Portfel Pekao
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||
Wartość bilansowa brutto | Odpis | Wartość bilansowa netto | Wartość bilansowa brutto | Odpis | Wartość bilansowa netto | |
Ekspozycje bez rozpoznanej utraty wartości | 140 153 | -1 529 | 138 624 | 137 985 | -921 | 137 064 |
Portfel objęty modelem ratingowym dla segmentu klienta indywidualnego | 72 561 | -635 | 71 926 | 70 180 | -473 | 69 707 |
Kredyty mieszkaniowe | 61 289 | -253 | 61 036 | 58 022 | -161 | 57 861 |
Pożyczki gotówkowe (konsumenckie) | 11 075 | -378 | 10 697 | 11 917 | -308 | 11 609 |
Limity odnawialne | 197 | -4 | 193 | 241 | -4 | 237 |
Portfel objęty modelem ratingowym dla segmentu przedsiębiorstw | 29 359 | -275 | 29 084 | 28 836 | -38 | 28 798 |
Klienci korporacyjni | 26 633 | -213 | 26 420 | 25 462 | 1 | 25 463 |
Małe i średnie przedsiębiorstwa (SME) | 2 726 | -62 | 2 664 | 3 374 | -39 | 3 335 |
Portfel objęty modelem ratingowym dla segmentu jednostek samorządu terytorialnego | 1 605 | - | 1 605 | 1 932 | 3 | 1 935 |
Segment przedsiębiorstw objęty modelem ratingowym Pekao Banku Hipotecznego SA | 644 | -4 | 640 | 791 | -3 | 788 |
Ekspozycje z tytułu kredytowania specjalistycznego | 5 782 | -114 | 5 668 | 5 791 | -73 | 5 718 |
Ekspozycje nieobjęte modelem ratingowym | 30 202 | -501 | 29 701 | 30 455 | -337 | 30 118 |
Ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości | 8 516 | -5 595 | 2 921 | 8 083 | -5 335 | 2 748 |
Razem należności od klientów z tytułu kredytów podlegające utracie wartości 1 | 148 669 | -7 124 | 141 545 | 146 068 | -6 256 | 139 812 |
1 Należności od klientów z tytułu kredytów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu lub w wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
Należności od klientów z tytułu kredytów – nieprzeterminowane
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 i POCI | Razem | |
Segment detaliczny | 29 535 | 1 559 | - | 31 094 | 27 001 | 1 360 | - | 28 361 |
PD < 0,18% | 3 364 | 22 | - | 3 386 | 5 002 | 11 | - | 5 013 |
0,18% <= PD < 0,28% | 3 451 | 25 | - | 3 476 | 2 597 | 10 | - | 2 607 |
0,28% <= PD < 0,44% | 3 049 | 24 | - | 3 073 | 2 397 | 8 | - | 2 405 |
0,44% <= PD <0,85% | 5 080 | 62 | - | 5 142 | 4 605 | 52 | - | 4 657 |
0,85% <= PD <1,33% | 2 927 | 71 | - | 2 998 | 3 063 | 96 | - | 3 159 |
1,33% <= PD <2,06% | 3 197 | 151 | - | 3 348 | 3 201 | 165 | - | 3 366 |
2,06% <= PD <3,94% | 4 993 | 391 | - | 5 384 | 2 693 | 193 | - | 2 886 |
3,94% <= PD <9,10% | 2 114 | 277 | - | 2 391 | 2 414 | 314 | - | 2 728 |
PD => 9,1% | 1 272 | 536 | - | 1 808 | 1 029 | 511 | - | 1 540 |
Brak scoringu | 88 | - | - | 88 | - | - | - | - |
Segment biznesowy | 13 936 | 3 802 | - | 17 738 | 16 241 | 2 577 | - | 18 818 |
PD< 0,28% | 8 | 1 | - | 9 | 1 | - | - | 1 |
0,28% <= PD <0,44% | 40 | 1 | - | 41 | 60 | 4 | - | 64 |
0,44% <= PD <0,85% | 225 | 65 | - | 290 | 513 | 33 | - | 546 |
0,85% <= PD <1,33% | 2 239 | 100 | - | 2 339 | 1 031 | 48 | - | 1 079 |
1,33% <= PD <2,06% | 2 411 | 184 | - | 2 595 | 4 247 | 44 | - | 4 291 |
2,06% <= PD <3,94% | 2 399 | 377 | - | 2 776 | 5 813 | 875 | - | 6 688 |
3,94% <= PD <9,1% | 4 362 | 1 230 | - | 5 592 | 3 077 | 597 | - | 3 674 |
PD => 9,1% | 2 026 | 1 844 | - | 3 870 | 1 497 | 957 | - | 2 454 |
Brak scoringu | 226 | - | 226 | 2 | 19 | 21 | ||
Razem – należności od klientów z tytułu kredytów – nieprzeterminowane | 43 471 | 5 361 | - | 48 832 | 43 242 | 3 937 | - | 47 179 |
Należności od klientów z tytułu kredytów – przeterminowane | 31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 |
Koszyk 1 i Koszyk 2 | 2 948 | 3 595 |
Segment detaliczny | 1 438 | 1 757 |
Segment biznesowy | 1 510 | 1 838 |
Koszyk 3 | 2 409 | 2 416 |
Segment detaliczny | 754 | 711 |
Segment biznesowy | 1 655 | 1 705 |
POCI | 520 | 663 |
Segment detaliczny | 174 | 224 |
Segment biznesowy | 346 | 439 |
Razem aktywa przeterminowane | 5 877 | 6 674 |
7.5.1.3. Stosowanie udogodnień forbearance
Udogodnienia forbearance stosuje się, gdy istnieje zagrożenie realizacji warunków umowy przez klienta z powodu jego trudności finansowych, w tym problemów z obsługą zadłużenia. W takiej sytuacji warunki umowy mogą być zmodyfikowane w celu zapewnienia kredytobiorcy zdolności do obsługi zadłużenia. Modyfikacja warunków umowy może obejmować obniżenie oprocentowania, rat kapitałowych, naliczonych odsetek, zmianę harmonogramu spłat kapitału lub odsetek.
Grupa PZU określa listę udogodnień forbearance zawierającą w szczególności:
Grupa PZU identyfikuje istotny wzrost ryzyka kredytowego aktywów, dla których zastosowano modyfikacje forbearance, na potrzeby oceny utraty wartości zgodnie z MSSF 9.
W przypadku udzielenia wakacji kredytowych lub innych działań łagodzących skutki pandemii COVID-19 Grupa PZU stosuje podejście zgodne ze wskazówkami regulacyjnymi w tym zakresie i nie klasyfikuje takich pozycji automatycznie jako forborne.
Należności od klientów z tytułu kredytów
|
31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 | ||||||||||
Koszyk 1
|
Koszyk 2
|
Koszyk 3 |
Razem
|
Koszyk 1
|
Koszyk 2
|
Koszyk 3 |
Razem
|
|||||
Analiza indywidualna | Analiza grupowa | Analiza indywidualna | Analiza grupowa | |||||||||
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie | ||||||||||||
Ekspozycje forborne brutto | 1 153 | 1 385 | 1 965 | 1 031 | 2 054 | 7 588 | 396 | 796 | 1 352 | 701 | 2 232 | 5 477 |
Odpis z tytułu utraty wartości | -12 | -155 | -927 | -524 | -1 509 | -3 127 | -24 | -101 | -415 | -267 | -1 456 | -2 263 |
Ekspozycje forborne netto | 1 141 | 1 230 | 1 038 | 507 | 545 | 4 461 | 372 | 695 | 937 | 434 | 776 | 3 214 |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | X | X | X | X | X | 1 | X | X | X | X | X | 1 |
Razem | 1 141 | 1 230 | 1 038 | 507 | 545 | 4 462 | 372 | 695 | 937 | 434 | 776 | 3 215 |
Zmiana stanu wartości bilansowej netto ekspozycji forborne | 1 stycznia - 31 grudnia 2020 | 1 stycznia - 31 grudnia 2019 |
Bilans otwarcia | 3 215 | 2 836 |
Wartość ekspozycji ujętych w okresie | 3 090 | 1 282 |
Wartość ekspozycji wyłączonych w okresie | -702 | -456 |
Zmiana odpisów aktualizujących | -761 | -136 |
Inne zmiany | -380 | -311 |
Razem należności netto | 4 462 | 3 215 |
7.5.1.4. Ryzyko kredytowe związane z działalnością inwestycyjną
Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w Grupie PZU wynikającym z działalności inwestycyjnej reguluje szereg dokumentów zatwierdzonych przez rady nadzorcze, zarządy i dedykowane komitety.
Zaangażowanie obarczone ryzykiem kredytowym wobec poszczególnych kontrahentów oraz emitentów podlega ograniczeniom poprzez ustanawiane limity zaangażowania. Limity są ustanawiane przez dedykowane komitety na podstawie analiz ryzyk związanych z danym zaangażowaniem, z uwzględnieniem sytuacji finansowej podmiotów lub grup podmiotów powiązanych oraz wpływu tych zaangażowań na wystąpienie ryzyka koncentracji. Uzupełniającym czynnikiem mitygującym zidentyfikowane ryzyko kredytowe i ryzyko koncentracji w działalności inwestycyjnej są ograniczenia jakościowe wobec zaangażowań ustanawiane zgodnie z kompetencjami poszczególnych komitetów.
Limity odnoszą się do zaangażowania wobec pojedynczego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych (zarówno limity kredytowe, jak i limity koncentracji). Wykorzystanie limitów w zakresie ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji podlega raportowaniu i monitorowaniu. W przypadku przekroczenia przyznanego limitu podejmowane są odpowiednie działania zdefiniowane w regulacjach wewnętrznych.
W zakresie oceny ryzyka kredytowego danego podmiotu wyznacza się wewnętrzne ratingi kredytowe (podejście do wyznaczania ratingu różni się w zależności od typu podmiotu). Ratingi są oparte na analizie ilościowej oraz jakościowej i stanowią jeden z podstawowych elementów procesu ustanawiania limitów zaangażowania. Jakość kredytowa kontrahentów oraz emitentów podlega cyklicznemu monitoringowi. Jednym z podstawowych elementów monitoringu jest okresowa aktualizacja ratingów wewnętrznych.
Jednostki ds. ryzyka identyfikują, dokonują pomiaru i monitorują narażenie na ryzyko kredytowe i ryzyko koncentracji związane z działalnością inwestycyjną, w szczególności opiniują wnioski o ustalenie limitów zaangażowania kierowane na poszczególne komitety.
Informacje o jakości kredytowej aktywów związanych z działalnością inwestycyjną zaprezentowano w punkcie 38.
Ekspozycja na ryzyko kredytowe
W kolejnych tabelach zaprezentowano ekspozycję na ryzyko kredytowe aktywów obciążonych ryzykiem kredytowym w poszczególnych kategoriach ratingów Fitch (w przypadku braku ratingu agencji Fitch zastosowano rating agencji Standard&Poor’s). Ekspozycję na ryzyko kredytowe wynikające z transakcji warunkowych przedstawiono jako ekspozycję wobec emitenta papierów przyjętych jako zabezpieczenie.
W zestawieniu nie uwzględniono należności od klientów z tytułu kredytów oraz należności z tytułu umów ubezpieczeniowych. Wynikało to ze znacznego rozproszenia tych portfeli aktywów, skutkującego m.in. znacznym udziałem należności od podmiotów i osób fizycznych nie posiadających ratingów.
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2020 | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | POCI | Razem |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – wartość bilansowa | 57 800 | 71 | - | - | 57 871 |
- wartość bilansowa brutto | 57 850 | 73 | 34 | - | 57 957 |
- od AAA do A | 49 199 | - | - | - | 49 199 |
- od BBB do B | 609 | 35 | - | - | 644 |
- brak ratingu | 8 042 | 38 | 34 | - | 8 114 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -50 | -2 | -34 | - | -86 |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody – wartość bilansowa | 63 387 | 256 | - | - | 63 643 |
- od AAA do A | 47 181 | - | - | - | 47 181 |
- od BBB do B | 5 495 | 55 | - | - | 5 550 |
- brak ratingu | 10 711 | 201 | - | - | 10 912 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych 1)) | -68 | -13 | - | - | -81 |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy – wartość bilansowa | X | X | X | X | 3 566 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 1 999 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 161 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 220 |
- aktywa na ryzyko klienta | X | X | X | X | 1 186 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych i transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży – wartość bilansowa | 5 609 | - | - | - | 5 609 |
- wartość bilansowa brutto | 5 610 | - | - | - | 5 610 |
- od AAA do A | 1 156 | - | - | - | 1 156 |
- od BBB do B | 328 | - | - | - | 328 |
- brak ratingu | 4 093 | - | - | - | 4 093 |
- aktywa na ryzyko klienta | 33 | - | - | - | 33 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -1 | - | - | - | -1 |
Pożyczki – wartość bilansowa | 3 311 | 73 | - | - | 3 384 |
- wartość bilansowa brutto | 3 318 | 79 | - | - | 3 397 |
- od BBB do B | 40 | - | - | - | 40 |
- brak ratingu | 3 278 | 79 | - | - | 3 357 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -7 | -6 | - | - | -13 |
Instrumenty pochodne | X | X | X | X | 6 339 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 4 718 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 485 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 1 108 |
- aktywa na ryzyko klienta | X | X | X | X | 28 |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych | X | X | X | X | 1 176 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 1022 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 1 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 153 |
Należności z tytułu reasekuracji | X | X | X | X | 55 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 35 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 20 |
Razem | 130 107 | 400 | - | - | 141 643 |
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2019 | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | POCI | Razem |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – wartość bilansowa | 35 581 | 349 | - | - | 35 930 |
- wartość bilansowa brutto | 35 614 | 368 | 34 | - | 36 016 |
- od AAA do A | 29 402 | - | - | - | 29 402 |
- od BBB do B | 994 | 36 | - | - | 1 030 |
- brak ratingu | 5 218 | 332 | 34 | - | 5 584 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -33 | -19 | -34 | - | -86 |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody – wartość bilansowa | 54 537 | 156 | - | - | 54 693 |
- od AAA do A | 43 737 | - | - | - | 43 737 |
- od BBB do B | 4 505 | 74 | - | - | 4 579 |
- brak ratingu | 6 295 | 82 | - | - | 6 377 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych1 | -41 | -2 | - | - | -43 |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy – wartość bilansowa | X | X | X | X | 4 602 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 3 209 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 234 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 43 |
- aktywa na ryzyko klienta | X | X | X | X | 1 116 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych i transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży – wartość bilansowa | 5 517 | 1 | - | - | 5 518 |
- wartość bilansowa brutto | 5 519 | 1 | - | - | 5 520 |
- od AAA do A | 1 481 | 1 | - | - | 1 482 |
- od BBB do B | 451 | - | - | - | 451 |
- brak ratingu | 3 538 | - | - | - | 3 538 |
- aktywa na ryzyko klienta | 49 | - | - | - | 49 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -2 | - | - | - | -2 |
Pożyczki – wartość bilansowa | 4 490 | - | - | - | 4 490 |
- wartość bilansowa brutto | 4 517 | - | - | - | 4 517 |
- od BBB do B | 699 | - | - | - | 699 |
- brak ratingu | 3 818 | - | - | - | 3 818 |
- odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych | -27 | - | - | - | -27 |
Instrumenty pochodne | X | X | X | X | 3 107 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 2 019 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 374 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 671 |
- aktywa na ryzyko klienta | X | X | X | X | 43 |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych | X | X | X | X | 1 000 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 792 |
- od BBB do B | X | X | X | X | 1 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 207 |
Należności z tytułu reasekuracji | X | X | X | X | 58 |
- od AAA do A | X | X | X | X | 39 |
- brak ratingu | X | X | X | X | 19 |
Razem | 100 125 | 506 | - | - | 109 398 |
1 Odpis ujmuje się w kapitale z aktualizacji wyceny i nie pomniejsza on wartości bilansowej aktywów.
7.5.1.5. Ryzyko kredytowe reasekuratora w działalności ubezpieczeniowej
Grupa PZU zawiera umowy reasekuracyjne o charakterze nieproporcjonalnym oraz proporcjonalnym w celu ograniczenia zobowiązań wynikających z podstawowej działalności. Reasekuracja jest obciążona ryzykiem kredytowym związanym z ryzykiem niewykonania zobowiązania przez reasekuratora.
Jakość kredytową reasekuratorów ocenia się na podstawie danych rynkowych, danych pozyskanych ze źródeł zewnętrznych np. ze Standard&Poor’s, a także na podstawie modelu wewnętrznego. Model dzieli reasekuratorów na kilka klas, w zależności od poziomu szacowanego ryzyka. Akceptuje się tylko podmioty o ryzyku niższym niż ustalony punkt odcięcia. Akceptacja nie jest automatyczna, a analizę uzupełnia się o ocenę dokonaną przez brokerów reasekuracyjnych. W ramach monitoringu ryzyka kredytowego ww. ocenę danego podmiotu aktualizuje się raz na kwartał.
W poniższych tabelach przedstawiono ryzyko kredytowe reasekuratorów, z którymi współpracowały spółki Grupy PZU.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (netto) na 31 grudnia 2020 | Rating A.M. Best wg stanu na 31 grudnia 20202 |
Reasekurator 1 | 218 | A+ |
Reasekurator 2 | 170 | brak ratingu |
Reasekurator 3 | 135 | A+ |
Reasekurator 4 | 104 | A++ |
Reasekurator 5 | 98 | A+ |
Reasekurator 6 | 66 | A+ |
Reasekurator 7 | 55 | A+ |
Reasekurator 8 | 47 | A+ |
Reasekurator 9 | 45 | AA- |
Reasekurator 10 | 44 | AA- |
Pozostali, w tym:1 | 1 119 | |
Posiadający rating inwestycyjny | 979 | BBB- lub wyższy |
Posiadający rating poniżej inwestycyjnego lub bez ratingu | 140 | BB+ lub niższy, lub brak ratingu |
Razem | 2 101 |
1 W pozycji „Pozostałe” wykazano udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
2 W przypadku braku ratingu A.M. Best uwzględniono rating agencji Standard&Poor's.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno- ubezpieczeniowych (netto) na 31 grudnia 2019 | Rating Standard&Poor's wg stanu na 31 grudnia 2019 2 |
Reasekurator 1 | 213 | A+ |
Reasekurator 2 | 189 | brak ratingu |
Reasekurator 3 | 93 | AA- |
Reasekurator 4 | 88 | AA- |
Reasekurator 5 | 59 | AA+ |
Reasekurator 6 | 50 | A+ |
Reasekurator 7 | 49 | AA- |
Reasekurator 8 | 47 | A |
Reasekurator 9 | 43 | AA- |
Reasekurator 10 | 42 | AA- |
Pozostali, w tym: 1 | 983 | |
Posiadający rating inwestycyjny | 834 | BBB- lub wyższy |
Posiadający rating poniżej inwestycyjnego lub bez ratingu | 149 | BB+ lub niższy, lub brak ratingu |
Razem | 1 856 |
1 W pozycji „Pozostałe” wykazano udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
2 W przypadku braku ratingu Standard&Poor's uwzględniono rating agencji A.M. Best.
Ryzyko kontrahenta związane z reasekuracją jest ograniczane poprzez współpracę Grupy PZU z wieloma reasekuratorami o wiarygodnym ratingu kredytowym.
7.5.1.6. Koncentracja ryzyka w ryzyku kredytowym
Poniższa tabela prezentuje koncentrację branżową zaangażowań Grupy PZU według sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) uwzględniającą:
Segment branżowy | 31 grudnia 2020 | 31 grudnia 2019 |
Administracja publiczna i obrona narodowa | 14,54% | 30,54% |
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 12,83% | 9,81% |
Przetwórstwo przemysłowe | 16,09% | 13,20% |
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych | 12,70% | 11,29% |
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | 8,78% | 8,07% |
Budownictwo | 5,89% | 4,79% |
Transport i gospodarka magazynowa | 5,47% | 4,62% |
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę | 4,79% | 4,50% |
Informacja i komunikacja | 2,59% | 2,33% |
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 6,79% | 2,56% |
Górnictwo i wydobywanie | 1,19% | 1,01% |
Pozostałe sektory | 8,34% | 7,28% |
Razem | 100,00% | 100,00% |
e-mail: IR@pzu.pl
Magdalena Komaracka, IR Director, tel. +48 (22) 582 22 93
Piotr Wiśniewski, IR Manager, tel. +48 (22) 582 26 23
Aleksandra Jakima-Moskwa, tel. +48 (22) 582 26 17
Piotr Wąsiewicz, tel. +48 (22) 582 41 95